ΚΤΗΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ   ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ   ΤΟΥ   ΑΗΓΙΩΡΓΗ     

  

    O ΑηΓιώργης ήταν ανέκαθεν προστάτης και πολιούχος του χωριού μας. Η εκκλησία που είχε κτιστεί προς τιμή του, σε μικρό βεβαίως μέγεθος, υπήρχε στο σημείο εκείνο που βρίσκεται τώρα από της συστάσεως του οικισμού, χωρίς να είναι δυνατός ο ακριβής προσδιορισμός της χρονολογίας κτίσεώς της.Η εκκλησία  σίγουρα κτίστηκε την δεκαετία του 1850 και τούτο αποδεικνύεται α) από την χρονολογία ιστόρησης των εικόνων του τέμπλου της παλιάς εκκλησίας του ΑηΓιώργη που φυλάσσονται σήμερα στο ναό, που είναι το έτος 1859, όπως αναγράφεται στο κάτω δεξί μέρος κάθε εικόνας και β) Στα 1851 ο  Έλληνας λόγιος Ιάκωβος Ρ. Ραγκαβής αναγράφει «την σύνθεση των δήμων» και σημειώνει ότι το δήμο Τανίας αποτελούσε ένας ενιαίος οικισμός, το «Καστρί», που ήταν η έδρα του δήμου. Τα ονόματα των εφτά χωριών που συναποτελούσαν το «Καστρί» δεν τα σημειώνει. Όμως έπειτα από την αναγραφή του ενιαίου οικισμού «Καστρί» ο παραπάνω αναγράφει το όνομα ενός «δευτερογενούς» οικισμού -του χωριού μας- «Μάσκλινα, θέσις ολίγον κατωκημένη». Σημειώνει χωριστά τη Μάσκλινα γιατί, όπως αναφέρει, ήταν οικισμός που είχε αρχίσει να δημιουργείται το 1851 και επειδή βρισκόταν σε μεγάλη απόσταση από τα άλλα Καστριτοχώρια.

    Σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες κατοίκων του χωριού η μοναδική είσοδος της εκκλησίας αυτής είχε μικρό ύψος και άνοιγμα, το δε δάπεδό της ήταν χαμηλότερο από την επιφάνεια του εδάφους, κατά το πρότυπο θεμελίωσις των εκκλησιών που ανεγείροντο επί Τουρκοκρατίας, με αιτιολογία την αδυναμία εισόδου εφίππων τούρκων εντός των εκκλησιών. Για να μπουν μέσα οι προσκυνητές κατέβαιναν τρία - τέσσερα σκαλοπάτια, ενώ το ιερό της βρισκόταν μόλις είκοσι εκατοστά υπερυψωμένο από το δάπεδο του κυρίως ναού. 

    Το 1906 οι κάτοικοι αποφάσισαν, με δικά τους έξοδα, να αναγείρουν στο ίδιο σημείο και περιμετρικά του μικρού ναού, νέο περικαλλή , έχοντας όμως σαν αφετηρία την Αγία Τράπεζα του παλαιού, που είχε ήδη εγκαινιασθεί και την οποία διατήρησαν. Συνέχισαν μόνο το κτίσιμο της βάσης της για να υπερυψωθεί στο σημείο που είναι σήμερα. Διακρίνεται ακόμη και τώρα η συνέχιση της τοιχοποιίας της βάσης της Αγίας Τράπεζας στο σημερινό της ύψος που αποδεικνύει τα παραπάνω. Άρχισαν λοιπόν να σκάβουν θεμέλια γύρω από αυτή την μικρή εκκλησία, σε οικοπεδική έκταση που παραχώρησε για το σκοπό αυτό ο συγχωριανός μας Ηλίας Αντωνάκος.

  Όμως κατά την παράδοση, στο νεκροταφείο που ήταν πλησίον της μικρής εκκλησίας εκείνη την εποχή είχε ταφεί, μια νεαρή συγχωριανή μας. Η ταφή της στο σημείο εκείνο εμπόδιζε την διαδικασία διάνοιξης  των θεμελίων της εκκλησίας.  Πραγματοποιήθηκε αμέσως η εκταφή και έγινε η μεταφορά της σορού της σε άλλο σημείο. Έτσι συνεχίστηκε η διάνοιξη των θεμελίων και στο σημείο εκείνο. Κατά την διάνοιξή τους όμως διαπιστώθηκε ότι το έδαφος δεν είχε μεγάλη συνοχή, γι’ αυτό και έριξαν μέσα στα θεμέλια της εκκλησίας μεγάλους κορμούς από βελανιδιές, που έκοψαν από την γύρω περιοχή καθώς και από καστανιές που μετέφεραν από το Καστρί με τα μουλάρια. Πάνω στα ξύλα αυτά άρχισε το κτίσιμο της εκκλησίας

    Η εκκλησία είναι τρίκλιτη και κτίστηκε από μαστόρους των οικογενειών Φαρμασόνη και Τάμπαρη από  την Αγία Σοφία και του Καράτουλα αντίστοιχα, με προσωπική εργασία των κατοίκων του χωριού. Είναι χτισμένη  στο ίδιο επίπεδο με το έδαφος της γύρω περιοχής, με πελεκητή πέτρα σε κανονικά ορθογώνια σχήματα, που η εξόρυξή της έγινε από το λατομείο, που βρισκόταν στην τοποθεσία «καμίνι» στο «παλιοκρόπι» και μεταφερόταν στο χώρο ανέγερσής της με κάρο που το έσερναν άλογα και το οδηγούσαν οι Μασκλινιώτες Καραπάνος και Λύγδας ή Βοϊδόνυχας. Το κάρο το είχε φέρει από τη Σπάρτη, για το σκοπό αυτό, ο παραπάνω επίτροπος της εκκλησίας Δημήτρης Μέγγος και απομεινάρια του υπήρχαν εγκαταλελειμμένα στο βορινό προαύλιό της μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1950.Το ιερό της εκκλησίας απέχει τρία σκαλοπάτια, εικοσι εκατοστών περίπου το καθένα,  πάνω από το δάπεδο του κυρίως ναού. Όπως μας διηγήθηκε πρόσφατα η Π.Χουγιάζου είχε ακούσει πως μεταξύ των μαστόρων που δούλευαν για το χτίσιμο της εκκλησίας ήταν και ο Γιώργης ο Μέγγος, ο πατέρας του Νικόλα (Ντρίτσαλη). Μια νύχτα η γυναίκα του πηγαίνοντας να πάρει νερό από το πηγάδι του ΑηΓιώργη, καθώς περνούσε μπροστά από την εκκλησία άκουσε θορύβους, σαν να δούλευαν μέσα στην εκκλησία. Έντρομη γύρισε πίσω και το ανέφερε στον άντρα της. Πήγαν μαζί πάλι στο χώρο που κτιζόταν η εκκλησία αλλά δεν είδαν ούτε και άκουσαν τίποτα.

     Οι επίτροποι, επειδή αντιμετώπιζαν οικονομικές δυσκολίες κατά την έναρξη αλλά και την συνέχιση του έργου, μετήρχοντο διάφορες μεθόδους για την εξοικονόμηση χρημάτων. Είχαν τοποθετήσει στα ελαιοτριβεία του χωριού μεγάλα δοχεία και συνέλλεγαν ποσότητες λαδιού από τους παραγωγούς - κατοίκους του χωριού την περίοδο της ελαιοσυλλογής, συνέλλεγαν δέρματα από τα ζώα που έσφαζαν οι κάτοικοι κατά την διάρκεια του έτους, μάζευαν ποσότητες μούστου την περίοδο του πατήματος των σταφυλιών και όσα προϊόντα συνέλλεγαν, στην συνέχεια τα εκποιούσαν, τα δε χρηματικά ποσά τα διέθεταν για την ανέγερση της εκκλησίας. Πουλούσαν ακόμη και δύο φορές τα αποκέρια στο παγκάρι της εκκλησίας ενώ έκαναν ακόμη και εράνους για την εξοικονόμηση χρημάτων για την χρηματοδότηση του έργου. Μάλιστα μια χρονιά οι Μασκλινιώτες για να εξοικονομήσουν χρήματα για την ανέγερση της εκκλησίας είχαν νοικιάσει για βόσκηση τα χωράφια τους σε ολόκληρη της περιοχή του Σαμονιού στον Ευγένη τον Ατζινά που είχε κοπάδια πρόβατα και το χρηματικό ποσό που εισέπραξαν το παρέδωσαν στην επιτροπή της εκκλησίας και χρησιμοποιήθηκε για την συνέχιση του έργου της ανέγερσης.

   Το τέμπλο της  κατασκεύασε το 1915, τεχνίτης από την Τρίπολη είναι κτιστό με πέτρα και γύψινο στην μπροστινή όψη του, κτισμένο εξήντα περίπου εκατοστά ψηλότερα από το δάπεδο του κυρίως ναού,  ενώ τα μάρμαρα στις πόρτες τα τοποθέτησε ο Γιώργης Κόλλιας από το Καστρί. Η αποπεράτωση της εκκλησίας έγινε την παραπάνω χρονολογία. Τότε κατεδαφίστηκε και η παλιά μικρή εκκλησία του Αγίου που υπήρχε στο εσωτερικό της νεοανεγερθείσης. Η σημερινή εκκλησία ξεκίνησε να χτίζεται σε ρυθμό βασιλικής με τρούλο και τούτο αποδεικνύεται από τις υφιστάμενες κολώνες εντός του ναού, που θα τον στήριζαν. Για άγνωστους όμως λόγους, πιθανώς οικονομικούς, τελικά οικοδομήθηκε σε ρυθμό τρίκλιτης  Βασιλικής χωρίς τρούλο με δίρριχτη στέγη, σε σχήμα ορθογώνιο. Το οικόπεδο του αλωνιού της εκκλησίας παραχωρήθηκε από την οικογένεια Κουρβετάρη.

Το αριστερό κλίτος του τέμπλου της   κοσμείται κατά σειρά  με τις εικόνες: α) της Ύπεραγίας Θεοτόκου που στέκεται όρθια και κρατάει στην αγκαλιά της τον Θεάνθρωπο Γιό της β)του πολιούχου του χωριού Αγίου Γεωργίου που εικονίζεται έφιππος και δαμάζει με το κοντάρι του τον δράκοντα και γ) του Αγίου Τρύφωνα σε όρθια στάση.Στη βόρεια πύλη του Ιερού εικονίζεται ολόσωμος με τη ρομφαία στο χέρι ο Άρχων Γαβριήλ.Το δεξιό κλίτος κοσμείται με τις εικόνες: α)Του Ιησού  ευλογούντος,που στέκεται όρθιος και κρατεί στο αριστερό την Γραφή που αναφέρει στις δύο σελίδες της «Εγώ ειμί το  φώς τού κόσμου.Ο ακολουθών εμοί ού μή  περιπατήσει εν τη σκοτία,αλλ’ έξει το φως της ζωής», β) του Τιμίου Ιωάννη του Προδρόμου που στέκεται όρθιος και ολόσωμος. Κρατεί στο αριστερό χέρι βακτηρία που φέρει στην κορυφή της το σημείο του Τιμίου Σταυρού, καθώς και περγαμηνή που αναγράφει «Μετανοείτε ήγγικεν γάρ η βασιλεία τών ουρανών» και γ)του Αγίου Χαραλάμπους που εικονίζεται όρθιος ευλογών, ενώ στο αριστερό χέρι κρατεί το Ευαγγέλιο.Στη νότια πύλη  του Ιερού εικονίζεται ολόσωμος,  κρατώντας στο αριστερό χέρι λευκό κρίνο, ο Άρχων Μιχαήλ.Η Ωραία Πύλη κοσμείται από εικόνα ιστορημένη πάνω σε μουσαμά, που φέρει ολόσωμη την  μορφή του Ιησού σε όρθια στάση, με τα άμφια του επισκόπου και την μήτρα  επί της Θείας κεφαλής του ενώ κρατεί στο αριστερό χέρι το Άγιο Ποτήριο.Επάνω από τις πύλες του Ιερού, στη θέση του Δωδεκάορτου, μεταξύ των άλλων, προσκυνάμε και τις εικόνες: Του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, της Γεννήσεως του Χριστού, της προσκύνησης των Μάγων,της βάπτισης, της Υπαπαντής, της Μεταμορφώσεως, της Βαϊοφόρου, της Ανάστασης, της Ανάληψης, της Αγίας Πεντηκοστής, της κοίμησης της Θεοτόκου, των Αγίων Κωνσταντίνου Ελένης κ.α. Πάνω ακριβώς από την Ωραία Πύλη έχει ιστορηθεί  η εικόνα του Αγίου Μανδηλίου και πιο πάνω εχει τοποθετηθεί η εικόνα του Μυστικού Δείπνου.Πάνω από αυτή πιο ψηλά, σε ειδική θέση, έχει τοποθετηθεί μεγάλη φορητή εικόνα της Αγίας Τριάδας.Οι εικόνες του Τέμπλου είναι όλες φορητές, πλην της εικόνας της Ωραίας Πύλης, των άλλων δύο μικρών πυλών του Ιερού και η εικόνα του Αγίου Μανδηλίου και έχουν όλες αγιογραφηθεί στη Νέα σκήτη της μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους στις αρχές του 1900, μαζί με την ανέγερση της εκκλησίας.Στις περισσότερες από αυτές αναγράφεται στην κάτω δεξιά  γωνία τους το έτος ιστόρησής τους.  

 Η εσωτερική οροφή της  είναι επίπεδη, χρωματισμένη στο χρώμα του ουρανού και καταστόλιστη με μεγάλο αριθμό αστεριών. Στο μέσον ακριβώς της οροφής  έχει ιστορηθεί σε μουσαμά η εικόνα  του Χριστού – Παντοκράτορος σε προσωπογραφία. Με το δεξί χέρι ευλογεί, ενώ στο αριστερό κρατεί ανοιχτό το ιερό Ευαγγέλιο που στις δύο σελίδες του αναφέρει το ίδιο κείμενο με αυτό που αναγράφεται  στην εικόνα του Θεανθρώπου στο τέμπλο του ναού «Εγώ ειμί το φως του κόσμου……..». Περιφερειακά της εικόνας έχει ιστορηθεί πλήθος αγγέλων και αρχαγγέλων. Είναι κυκλικού σχήματος και διαμέτρου τεσσάρων μέτρων περίπου και φέρει περιφερειακά γύψινες διακοσμήσεις.. Τα δύο πλαϊνά κλίτη  χωρίζονται από το μεσαίο με καμάρες που στηρίζονται πάνω σε τετράπλευρους αγιογραφημένους κίονες και στις τέσσερεις πλευρές τους.Σε έναν από τους κίονες του αριστερού κλίτους και προς το εσωτερικό μέρος του, σε ύψος πέντε μέτρων περίπου από το δάπεδο, έχει στηριχθεί ο άμβωνας της εκκλησίας. Το προστατευτικό στηθαίο του είναι  πλινθόκτιστο και φέρει στην εξωτερική του όψη γύψινες διακοσμήσεις, ενώ στο πάνω χείλος του φέρει περιστερά με ανοιχτές τις φτερούγες της, για την τοποθέτηση του ιερού Ευαγγελίου. Σε αυτόν οδηγεί ξύλινη περίτεχνη κλίμακα. Ο γυναικωνίτης της εκκλησίας είναι ευρύχωρος και κατά το εμπρόσθιο μέρος του στηρίζεται σε δύο κίονες  που χωρίζουν τα κλίτη της εκκλησίας. Στην εξωτερική όψη του  στηθαίου του γυναικωνίτη κρέμεται τεράστια κορνίζα, εντός της οποίας έχει τοποθετηθεί παλαιά χρυσοκέντητη παράσταση του Επιταφίου πάνω σε μεταξωτό ύφασμα χρώματος πορφυρού. Περιφερειακά της παράστασης είναι γραμμένοι με επίσης χρυσοκέντητα γράμματα στίχοι από το τροπάριο των Αχράντων Παθών του Κυρίου «Ο ευσχήμων Ιωσήφ από του ξύλου καθελών το άχραντόν σου σώμα…….» και τοποθετείται για προσκύνηση επί του ιερού Κουβουκλίου την Μεγάλη Παρασκευή.Στα δεξιά της δυτικής εισόδου της εκκλησίας, πάνω ακριβώς από το παγκάρι, βρίσκεται ένα ρολόϊ – εκκρεμές μέσα σε ορθογώνιο σκαλιστό ξύλινο κιβώτιο,περίτεχνα διακοσμημένο, ύψους ογδόντα εκατοστών περίπου, δωρεά και αυτό ευσεβούς συντοπίτη μας. Αυτό, με τους γλυκόηχους κτύπους του, έδειχνε την ώρα μέχρι τελευταία στον πάντα άξιο λειτουργό  του ναού, στους ψάλτες  και στο εκκλησίασμα.

Το 1938 μετεφέρθη στην Αθήνα η εικόνα του ΑηΓιώργη, που βρίσκεται σήμερα στο τέμπλο της εκκλησίας, για την επένδυση της αγιογραφίας με ασήμι (να της φορέσουν πουκάμισο). Όταν επεστράφη έτοιμη στο χωριό, ήταν Μεγάλη Παρασκευή, παραμονές του Πάσχα, και στο σταθμό του τραίνου συγκεντρώθηκε όλο το χωριό με τα λάβαρα και τα εξαπτέρυγα, για την υποδοχή της. Η εικόνα του Αγίου που βρισκόταν στο τέμπλο της παλιάς μικρής εκκλησίας που κατεδαφίστηκε και φέρει χρονολογία ιστόρησης το έτος 1859, φυλάσσεται στο σκευοφυλάκιο του ναού, μαζί με τις άλλες εικόνες του τέμπλου. Τίθεται για προσκύνημα μόνον την ημέρα που τιμάται η μνήμη του, οπότε και γίνεται η περιφορά της μέσα στο χωριό.

Στο σκευοφυλάκιο, εκτός των άλλων κειμηλίων και ιερών λειψάνων, φυλάσσονται και τα στέφανα, με τα οποία ο ιερέας «στεφάνωνε» παλαιότερα τα ζευγάρια των συγχωριανών μας που έρχονταν «εις γάμου κοινωνίαν». Αυτά είναι μεταλλικά σε σχήμα καλογερικού σκούφου με σκαλίσματα στην εξωτερική τους επιφάνεια και αποτελούν αντίγραφα εκείνων που έφεραν επί της κεφαλής τους οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες. Το κάθε ένα αποτελείται από μια κυκλική μεταλλική λωρίδα που τοποθετείτο οριζόντια επί της κεφαλής του νυμφευόμενου και δύο άλλες κάθετες μεταλλικές λωρίδες σε ημικύκλιο, καρφωμένες σταυροειδώς από τις άκρες τους στην περιφέρειά του.

                                                                              Γιώργος Στυλ.Σκλημπόσιος- Μασκλινιώτης