Η ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΩΝ ΣΛΑΒΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΗΣΟ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΑΣ

 

Στην Ελλάδα κατά την μακραίωνη ιστορία της, πλην των άλλων επιδρομέων, πέρασαν  και Σλάβοι. Αυτοί κατέβηκαν από τα βόρεια και στα χρόνια 600 - 800 μ. Χ. εποίκησαν την Πελοπόννησο. Μάλιστα ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μιχαήλ ο Γ,΄ βλέποντας τον κίνδυνο από την επιδρομή τους στην Πελοπόννησο, διόρισε τον στρατηγό Θεόκτιστο Βριέννιο ο οποίος τους καθυπέταξε. Μόνο δύο Σλάβικες φυλές, οι Μήλιγγες και οι Εκερίτες που κατοικούσαν σε απόκρημνες περιοχές έμειναν ελεύθερες. Αλλά και αυτοί πλήρωναν φόρους στους Βυζαντινούς. Επανειλημμένα όμως αποστάτησαν και αυτές οι φυλές των Σλάβων, ζητώντας μείωση της φορολογίας τους. Μάλιστα οι Μήλιγγες, όταν επαναστάτησαν, ο τότε αυτοκράτορας Ρωμανός έκανε δεκτά τα αιτήματά τους με τον όρο να μένουν κάτω από τους ίδιους αρχηγούς, «φόρου υποτελείς» στον αυτοκράτορα, ενώ μπορούσαν να λατρεύουν ελεύθερα τους αρχαίους Σλάβικους Θεούς τους.

      Επί αυτοκρατορίας Βασιλείου του Μακεδόνα (867 - 886) ο στρατηγός Θεόκτιστος εξεστράτευσε για δεύτερη φορά εναντίον τους και τους κατανίκησε, ενώ παράλληλα ανέλαβε τον προσηλυτισμό τους στην Χριστιανική θρησκεία. Ιδρύθηκαν τότε μοναστήρια στα μέρη που κατοικούσαν Σλάβοι, ενώ έλαβαν ονόματα χριστιανών Αγίων τα χωριά της περιοχής (Άγιος Πέτρος, Άγιος Ιωάννης, Άγιος Ανδρέας, κλπ) Έτσι ο Χριστιανισμός εξαπλώθηκε γρήγορα και εξάλειψε εντελώς και τα τελευταία λείψανα των Σλάβων που κατοικούσαν στην Κυνουρία. Ο γεωγράφος  Alfred Filipson (1864 -1953) επιβεβαιώνει ότι «την τε Αρκαδίαν κατέλαβον Σλάβοι και έμεναν όλως ανεξάρτητοι των Ελλήνων, μεθ’ ων διεξήγον μακρούς αγώνας». Από τα μέσα του 9ου αιώνα μ.Χ. με την οριστική καθυπόταξη και των εκχριστιανισμό των Σλάβων, άρχισε και η ανάκτηση από Ελληνικά στοιχεία τυχόν απωλεσθέντων εδαφών. Στις αρχές της Τουρκοκρατίας τελικά είχαν αφομοιωθεί από το Ελληνικό στοιχείο και τα τελευταία υπολείμματα των Σλάβων στην νότια Ελλάδα γενικότερα.

Οι Σλάβοι κατέλαβαν μόνο την ύπαιθρο χώρα και δεν εγκαταστάθηκαν σε πεδιάδες, πόλεις και παραλίες, αφού στις τελευταίες δεν βρίσκουμε κανένα Σλάβικο τοπωνύμιο. Και σε αυτές τις περιοχές της υπαίθρου που εγκαταστάθηκαν, δεν κατάφεραν να διεισδύσουν τελικά σαν οργανωμένοι κατακτητές, αλλά η διείσδυσή τους είχε σαν κύριο στόχο την αναζήτηση νέων βοσκοτόπων. Στόχος τους συμπληρωματικός ήταν και η αναζήτηση εδαφών κατάλληλων για καλλιέργεια. Ουδέποτε υποδούλωσαν τις περιοχές αυτές και δεν ήσαν αυτόνομοι.

Η παρουσία των Σλάβων στην Αρκαδία δεν μπορεί να αναμφισβητηθεί. Έτσι δεν αμφισβητείται και η παρουσία τους στην περιοχή του δήμου Τανίας. Στα χρόνια 600 - 800 μ. Χ. οι Σλάβοι που εγκαταστάθηκαν και στην ευρύτερη περιοχή του χωριού μας, ήσαν βασικά ποιμένες και γεωργοί, με πολύ χαμηλό πολιτιστικό επίπεδο. Γι’ αυτό και δεν άλλαξαν την φυλετική τους ταυτότητα, ούτε παραμόρφωσαν την εθνική φυσιογνωμία των κατοίκων της περιοχής, αλλά αφομοιώθηκαν από δυναμικό Ελληνικό στοιχείο.

Ωστόσο η εγκατάσταση πυκνών ποιμενικών και γεωργικών Σλάβικων αποικιών μέσα σε περιοχές που κατοικούσαν Έλληνες είχε σαν φυσικό επακόλουθο την μετονομασία από αυτούς πολλών γεωγραφικών ονομάτων ή την προσθήκη σε αυτά καταλήξεων Σλαβικών (-οβα, -ιτσα, -αινα). Τέτοια γεωγραφικά Σλαβικά ή Σλαβοκατάληκτα ονόματα στην Αρκαδία είναι: Βέρτζοβα, Πηνίκοβη ή Πηνίκοβα, Αράχοβα, Στεμνίτσα, Ζάβιτσα, Χλοΐτσα, Βέρβαινα κλπ. Οι Σλάβοι στη θέση που έβοσκαν τα κοπάδια τους και στη θέση που είχαν την πρόχειρη εγκατάστασή τους, έδιναν Σλάβικα ονόματα.

       Έτσι εξηγείται η ύπαρξη πολλών τοπωνυμίων Σλάβικης προελεύσεως, διάσπαρτων σε μια μεγάλη γεωγραφική περιοχή, που εκτείνεται από την Ζάβιτσα ως το Δραγούνι και από τον Τσόροβο των κάτω Δολιανών ως την Κοσάνα του Καστρίου και τον παλιό Δραγαλεβό. Έτσι εξηγείται και η αρχική ονοματοθεσία του οικισμού του χωριού μας από τους Σλάβους σε «Μάσκλινα», «Μάσκλενα» ή «Μάλσιενα» που σημαίνει «ελαιότοπος». Το τοπωνύμιο αυτό ανήκει στην ομάδα των γνήσιων Σλάβικων τοπωνυμίων, φορείς του οποίου έγιναν Σλάβοι έποικοι της περιοχής, που το επέβαλαν.

Την σλάβικη ονοματοθεσία του οικισμού, δεν την επέβαλαν άλλοι λαοί που πέρασαν από την περιοχή μας, όπως Αλβανοί, που για την ονοματοθεσία οικισμών ή συγκεκριμένων εδαφικών εκτάσεων, χρησιμοποιούσαν λέξεις σλαβικές, και τις είχαν μάθει κατά την πολύχρονη συμβίωσή τους με Σλάβους. Ο καθηγητής της Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Ακαδημαϊκός Κ. Ρωμαίος από τα Βούρβουρα της Κυνουρίας είχε την γνώμη ότι η «Μάσκλινα» ήταν παλαιότερος μικρός «συνοικισμός» που τον έχτισαν οι Σλάβοι και τον ονόμασαν με την δική τους γλώσσα. Ο «συνοικισμός» όμως που αναφέρει ο καθηγητής, κατά την άποψη του συγγραφέα Β. Γ. Τόγια δεν ήταν καν οργανωμένος, αλλά αποτελείτο από πρόχειρες εγκαταστάσεις, (μαντριά και καλύβες), αφού οι Σλάβοι που κατέβηκαν στην Πελοπόννησο εκείνη την εποχή ήσαν γεωργοί και ποιμένες. Στην περιοχή φαίνεται ότι υπήρχαν από τότε και προ της καθόδου των Σλάβων ελαιόδεντρα άγρια και ήμερα και γι΄αυτό οι έποικοι την ονόμασαν «Μάσκλινα».

Ο καθηγητής της ιστορίας σε πανεπιστήμιο της Ρουμανίας Νikolae Jorga στο βιβλίο του «εικόνες από την σημερινή Ελλάδα» σημειώνει: «Οι Σλάβοι ήσαν γεωργοί. Ερχόμενοι με το άροτρόν των εχρειάζοντο γην. Ο Σλάβος ούτε βοσκός δεν είναι. Οι Σλάβοι λοιπόν πήγαιναν σε ανοιχτά μέρη, όπου ηδύναντο να καλλιεργήσουν την γην και μεταβαίνοντες εκεί έμειναν κεκλεισμένοι εις τας κοιλάδας μεταξύ των βουνών. Οι Σλάβοι ήσαν χωρικοί και επώλουν εις τας πόλεις, τας οποίας κατώκουν Έλληνες, τα προϊόντα των. Κατά συνέπειαν δεν έχουν λόγον να καταλάβουν τας πόλεις».

Ο διάσημος σλαβολόγος Γερμανός καθηγητής Max.Vasmer,το 1941,στο ειδικό μέρος του βιβλίου του: «Die Slaven in Griechnland, Berlin 1941»,(«Οι Σλάβοι στην Ελλάδα,Βερολίνο 1941») αναφερόμενος στην ευρύτερη περιοχή του δήμου Τανίας, στην οποία ανήκε και ο οικισμός του χωριού μας, είχε υπόψη του περιορισμένο τοπωνυμικό υλικό, που είχε αντλήσει από δημοσιεύματα διοικητικού χαρακτήρα, όπως είναι οι απογραφές πληθυσμού, οι πίνακες δήμων και κοινοτήτων κλπ. Συνεπώς ο M.Vasmer είχε υπόψη του τοπωνύμια που αναφέρονται μόνο σε οικισμούς και όχι σε αυτά που αναφέρονται σε τοποθεσίες. Κατά τον M.Vasmer λοιπόν, ο οικισμός υπήρχε στην περιοχή, προ της καθόδου των Σλάβων, και οι τελευταίοι, όταν κατήλθαν στην περιοχή, τον ονόμασαν Μάσκλινα ή Μάλσιενα, ονοματοθεσία που προέρχεται από τη σλαβική λέξη Maclina και σημαίνει περιοχή με ελαιόδεντρα. Δηλαδή Μάσκλινα ή Μάλσιενα σημαίνει ελαιότοπος. Κατά τη γνώμη του η λέξη Μάσκλινα προέρχεται από τη σλαβική λέξη maclina που σημαίνει ελαιόδενδρο.

Επίσης ο M.Vasmer αναφέρει ότι οι Σλάβοι κατά την κάθοδό τους στην Πελοπόννησο διέμειναν σε δυσπρόσιτες περιοχές απομακρυσμένες από τη θάλασσα. Στην άποψη αυτή συντάσσεται και ο Δ. Ζακυθηνός. Έτσι εξηγούνται τα πολλά Σλάβικα τοπωνύμια της Αρκαδίας και ιδιαίτερα της περιοχής του Τάνου. Η επίδραση των Σλάβων στα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις των Ελλήνων υπήρξε μηδενική.

Από τα παραπάνω, συμπερασματικά, προκύπτει ότι, πριν από την κάθοδο των Σλάβων (600 - 800) μ.Χ. ή κατά την εγκατάστασή τους στην περιοχή του χωριού, είχε δημιουργηθεί μικρός οικισμός, πιθανώς διάσπαρτος και μη μόνιμος, που οι κάτοικοί του ασχολούνταν με την καλλιέργεια της ελιάς, και τον οποίο οι Σλάβοι, τον ονόμασαν «Μάσκλινα» ή «Μάλσιενα», που σημαίνει τόπος με ελαιόδενδρα. Το τοπωνύμιο αυτό διασώθηκε στο πέρασμα των χρόνων και μετά την αποχώρηση των Σλάβων από την περιοχή ή την αφομοίωσή τους από το τοπικό στοιχείο. Πολύ αργότερα με το τοπωνύμιο «Μάσκλινα» ή «Μάλσιενα» οι Καστρίτες έποικοι της περιοχής, ονόμασαν  έτσι  την περιοχή του μελλοντικού οικισμού, χωρίς να ερευνήσουν  αν  το τοπωνύμιο είχε Σλάβικη προέλευση και σήμαινε τόπο με ελαιόδεντρα. Στα ελαιόδενδρα προστέθηκαν αργότερα και τα αμπέλια που φύτεψαν και καλλιεργούσαν οι κάτοικοι του οικισμού. Αυτή η ονομασία του οικισμού τελικά παρέμεινε μέχρι το έτος 1927, χρονολογία που μετονομάστηκε ο οικισμός «Ελαιοχώριον».

 

                                                               Γιώργος Στυλ. Σκλημπόσιος- Μασκλινιώτης