ΤΑ ΠΗΓΑΔΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΎ

     Οι πρώτοι έποικοι της ευρύτερης περιοχής της Μάσκλινας από της εγκαταστάσεώς τους στον οικισμό διεπίστωσαν την σοβαρή έλλειψη νερού που υπήρχε στην περιοχή. Μόνον στην περιοχή Πλατάνι, που εκεί υπήρχε αρχαίος οικισμός και συνεπώς ύπαρξη ανθρώπινης ζωής, θα υπήρχαν σίγουρα πηγάδια από αρχαιοτάτων χρόνων, για την κάλυψη των αναγκών ύδρευσης του οικισμού. Οι κάτοικοι άρχισαν τις έρευνες με πρωτόγονες και εμπειρικές μεθόδους για την ανεύρεση νερού, σε διάφορα σημεία εντός και γύρω από τον οικισμό. Μία από τις μεθόδους αυτές ήταν του ραβδοσκόπου, που όμως συνήθως είχε αμφίβολα αποτελέσματα. Μεταξύ των ραβδοσκόπων στο χωριό ήταν ο συγχωριανός μας Νικόλας Κουρβετάρης ή Καντζάρας. Τον θυμάμαι που κρατούσε ένα μεταλλικό σουγιά με αλυσίδα. Κρατώντας τον κρεμασμένο στο χέρι του από την αλυσίδα, ενώ περπατούσε, ο σουγιάς κουνιόταν δεξιά – αριστερά, όταν  έβρισκε τις «φλέβες» του νερού που περνούσαν υπόγεια.

     Όπου τους υποδείκνυαν οι ραβδοσκόποι την ύπαρξη νερού, άρχισαν, πειραματικά στην αρχή να σκάβουν πηγάδια, μια δύσκολη όμως και επικίνδυνη δουλειά. Σκάβοντας και φτάνοντας σε αρκετά μεγάλο βάθος, οι εργάτες - εκσκαφείς διέτρεχαν τον κίνδυνο να καταπλακωθούν από τα χώματα των τοιχωμάτων του πηγαδιού, που ήταν οπωσδήποτε σαθρά και επικίνδυνα. Εξ άλλου η μεταφορά των υλικών εκσκαφής στην επιφάνεια ήταν δύσκολη και επίπονη εργασία. Χρησιμοποιούσαν αυτοσχέδια ανέμη που έστηναν στα χείλη του πηγαδιού για την απομάκρυνση των υδάτων και του χώματος από τον πάτο του, αλλά και για την γρήγορη άνοδο των εργατών στην επιφάνεια, όταν διαπίστωναν την έναρξη κατολίσθησης των τοιχωμάτων του πηγαδιού. Η στερέωση των τοιχωμάτων του γινόταν στο τέλος της εκσκαφής, με το πετρόχτιστο κτίσιμό του σε «ξερολιθιά», δηλαδή χωρίς άμμο και ασβέστη.

     Όπου οι ποσότητες του νερού που έβγαζαν οι πηγές τους, ήταν μικρές, η περιφέρεια του πηγαδιού γινόταν πολύ μεγάλη, για να χρησιμοποιείται το πηγάδι και σαν αποθηκευτικός χώρος του πηγαίου νερού. Το ίδιο γινόταν και στα κεντρικά πηγάδια του χωριού (στον Αη Γιώργη, στο Παλιοκρόπι, στη Φιλιππού κλπ) που οι ανάγκες σε νερό ήταν μεγαλύτερες, οπότε και στην περίπτωση αυτή η περιφέρεια του πηγαδιού γινόταν μεγαλύτερη. Την οροφή των πηγαδιών αυτών συνήθως την έχτιζαν με καμάρα και άφηναν μόνο ένα τετράγωνο στόμιο με πέτρινα χείλη, για την άντληση του νερού με τις τριχιές. Μάλιστα ένα από τα πηγάδια του «Λοστού», κοντά στο κοτέτσι του Τσιώρου, είχε δύο στόματα και πολύ μεγάλη περιφέρεια. Όταν όμως διαπίστωναν, πως η πηγή του πηγαδιού είχε μεγάλη παροχή νερού, και οι ανάγκες άντλησης νερού ήταν μικρές, η εκσκαφή του πηγαδιού γινόταν με μικρότερη περιφέρεια.

     Παρακάτω θα καταβληθεί προσπάθεια να καταγράψουμε τα πηγάδια που βρήκαμε στην ευρύτερη περιοχή του οικισμού της Μάκλινας, για να καταδείξουμε τον πόνο και την αγωνία των προγόνων μας, προκειμένου να διασφαλίσουν επάρκεια σε νερό για τις ανάγκες τους, σε μια κατεξοχή άνυδρη περιοχή.

    Αρχίζοντας την περιήγησή μας από το Βαγιόρεμα, ανεβαίνοντας προς το χωριό, βρίσκουμε 1) του Κούτσελα (Λοστού) το πηγάδι, από το νερό του οποίου ο Παναγιώτης Τσιώρος πότιζε τα ζώα του μέχρι τελευταία. Λίγο πιο πέρα μέσα στο ίδιο χωράφι υπάρχει άλλο 2) ένα πηγάδι, που ανήκε στον ίδιο ιδιοκτήτη. Μέσα στα χωράφια του Χρήστου Μακρή και γύρω από το σπίτι του υπάρχουν άλλα (3,4,5,) τρία πηγάδια που ανήκουν στην ιδιοκτησία του. Ανηφορίζοντας τον ασφαλτόδρομο προς το χωριό και στο εγκαταλελειμένο λιοτρίβι παίρνοντας το δρόμο προς τα Στρατηγέκα Χάνια, δεξιά στην συμβολή του με το ρέμα υπάρχει 6) ένα πηγάδι μικρού σχετικά βάθους. Λίγο πιο πάνω, ανεβαίνοντας το ρέμα, αριστερά υπάρχει 7) το πηγάδι του Θανουκόγιαννη, λίγο πιο κάτω από το σπίτι του, που τώρα έχει κατεδαφιστεί. Ανεβαίνοντας στα δεξιά του ρέματος υπάρχει 8) το πηγάδι του Στρατηγάκου, το νερό του οποίου υδροδοτούσε τα Στρατηγέκα Χάνια και πότιζε ανθρώπους και ζώα, από της ιδρύσεως του οικισμού. Πιο πίσω υπάρχει 9) δίστομο πηγάδι και 10) ένα ακόμη πηγάδι ιδιοκτησίας του Κούτσελα «Λοστού». Σε μικρή απόσταση από αυτό υπάρχει, μέσα στο περιβόλι του Διαμαντάκου, 11) άλλο πηγάδι με μικρό οικίσκο δίπλα του, που κάποτε στέγαζε αντλητικό συγκρότημα. Με το νερό του πότιζαν οι ιδιοκτήτες τα περιβόλια τους.

       Γύρω από τα ερειπωμένα σήμερα «Χάνια του Στρατηγάκου» υπάρχουν διάσπαρτα άλλα (12,13,14,) τρία πηγάδια πετρόχτιστα, μικρού σχετικά βάθους. Παίρνοντας πάλι τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο προς το χωριό, αριστερά και δίπλα από το μικρό προσκυνητάρι, υπάρχει 15) το Μπαμπέκο πηγάδι. Ανηφορίζοντας αριστερά μέσα στα χωράφια, κάτω ακριβώς από τα Δασκολιέκα σπίτια (Μυστέκα), βρίσκουμε άλλα (16,17,) δύο πηγάδια.

     Στα δεξιά του ασφαλτοστρωμένου δρόμου βρίσκουμε 18) το πηγάδι του Θοδωρή του Μακρή. Λίγο παραπάνω βρίσκουμε 19) το πηγάδι του Μπάμπη του Μακρή (Χυλοπιτά) και ακριβώς κάτω από το δρόμο συναντάμε 20) το Μακρέκο (Γιουλέκο) πηγάδι με την ανέμη στα χείλη του. Το πηγάδι αυτό έχει χτιστά χείλια, σε ύψος ενός μέτρου από το έδαφος με χτιστή καμάρα.   Παίρνοντας το δρόμο για το Πλατάνι, λίγο πιο πάνω από το εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής βρίσκουμε 23) το πηγάδι του Μαλεβού (Παναγιώτη Λύγδα) και ακόμη πιο πάνω 24) το κοινοτικό πηγάδι του Αραπιού και 25) το πηγάδι του Αριστείδη του Λύγδα (Κανελή). Στην ευρύτερη περιοχή του Αράπη και κυρίως διασχίζοντας του Μπαριάμη το ρέμα συναντάμε: 26) το πηγάδι του Μήτσου του Παναγάκου, 27) το πηγάδι του Κώστα του Κόκωνα, 28) το πηγάδι του Κοντογιάννη, 29) το πηγάδι του Καραπάνου, 30) το Μπαμπέκο πηγάδι, 32) το Γκριανέκο πηγάδι, 33) το Κωτσιοριμπέκο πηγάδι, και (34,35) τα δύο πηγάδια των Καπρανέων.

     Στην περιοχή Κεντρώματα βρίσκουμε 36) το πηγάδι του Δακολιά και 37) το πηγάδι του Καγκλή. Στην περιοχή Γιαννηλάκι βρίσκουμε 38) το Μακρέκο πηγάδι, 39) το πηγάδι του Σταύρου του Στρατηγάκη, 40) το πηγάδι του Παπαϊωάννου και 41) το πηγάδι του Αντζινά (Θανάση Καραχάλιου) τα τρία Λυγγιτσέκα πηγάδια, μικρού σχετικά βάθους. Προχωρώντας στα πενήντα μέτρα από το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής υπάρχει μεγάλο βαθύ πηγάδι 45) το πηγάδι της ΑγιαΠαρασκευής που υδροδοτούσε ανέκαθεν τον οικισμό Λιατσέκα σπίτια (Μεσοραχίτικα). Λίγο πιο πέρα προς την περιοχή του Προφήτη Ηλία είναι 46) το πηγάδι του Γιώργη Παναγάκου (Ζίκιρη).

   Συνεχίζοντας το δρόμο για το Πλατάνι σε μια μικρή νεροσυρμή, λίγο δυτικότερα από το μαντρί του Αλέξη του Λυγγίτσου, βρίσκουμε (42,43,44)

Κατηφορίζοντας φτάνουμε στην περιοχή Πλατάνι. Εκεί σε ένα πλάτωμα έκτασης δέκα περίπου στρεμμάτων είναι απλωμένα πολλά πηγάδια, μικρού σχετικά βάθους, εντελώς ακάλυπτα. Το μεγαλύτερο πηγάδι είναι 47) το πηγάδι της «Καλλιμόρφως» του Λυγγίτσου, που η άντληση του νερού από αυτό, για το πότισμα του περιβολιού, γινόταν από «μαγγάνι με τις κουτσούμπες*» στερεωμένο επάνω σε δύο τσιμεντένια βάθρα, στα χείλη του πηγαδιού.Η κίνηση του μαγκανιού γινόταν με το μουλάρι, την Κούλα όπως την έλεγαν, που γύριζε γύρω από τα χείλη του πηγαδιού, φέρνοντας το νερό στην επιφάνειά του.

    Στα τριάντα μέτρα, νότια από αυτό το πηγάδι, δίπλα ακριβώς στο δρόμο που οδηγεί στο κάτω Πλατάνι υπάρχει 48) ένα πηγάδι αβαθές και ασκεπές, μεγάλης διαμέτρου, που το χειμώνα ξεχειλίζει από νερά. Στα είκοσι μέτρα, βορειοανατολικά του πηγαδιού της Καλιμόρφως, στην άκρη μιας πεζούλας βρίσκουμε άλλο 49) ένα πηγάδι, το Παπαλιέκο.

    Ανατολικότερα από αυτό το πηγάδι, υπάρχουν, μέσα στα περιβόλια των Λυγγιτσέων 50) το πηγάδι το Λυγγιτσέκο και 51) ο λάκκος του Αλέξη Λυγγίτσου. Πιο δίπλα μέσα σε περιφραγμένο χώρο υπάρχουν τρία πηγάδια που ανήκουν στην ιδιοκτησία της οικογένειας του γράφοντος. 52) Ένα δίστομο πηγάδι και στα πέντε μέτρα από αυτό υπάρχει άλλο 53) ένα πηγάδι μικρού σχετικά βάθους, ενώ σε απόσταση δέκα μέτρων από αυτό άλλο 54) ένα μεγαλύτερο πηγάδι. Έξω ακριβώς από τον περιφραγμένο χώρο και δίπλα ακριβώς από την είσοδό του υπάρχει 55) το πηγάδι του Γιάννη Μακρή (Γκαλιόνη), ενώ λίγο πιο κάτω υπάρχει άλλο 56) ένα πηγάδι μέσα στο χωράφι του ίδιου ιδιοκτήτη. Πιό πέρα από αυτό το πηγάδι υπάρχει 57) το Γιαννουλέκο πηγάδι μαζί με το Γιαννουλέκο λάκκο. Λίγο πιο κάτω από τη Σκλημποσέκη στέρνα υπάρχει άλλο 58) ένα Γιαννουλέκο πηγάδι, στην πάνω μεριά του χωραφιού τους, χωμένο μέσα σε βάτα και σε σχίνα. Στην περιοχή Καυκαλάς υπάρχουν: 59) το Ραλέκο πηγάδι, 60) το πηγάδι του Θοδωρή του Μακρή και 61) το πηγάδι του Νικόλα του Λυγγίτσου. Πηγαίνοντας για τα Μεσοραχίτικα βρίσκουμε 62) το πηγάδι του Μίμη του Μακρή και 63) το πηγάδι του Χρήστου Παναγιωτάκου.

     Στη συνοικία Τσαχρανέκα, μέσα στον οικιστικό πυρήνα του χωριού, λίγο πιο κάτω από τα Κορολέκα σπίτια βρίσκουμε: 64) το πηγάδι του Κίκιζα, 65) το πηγάδι του Μπουλουγούρη και 66) το πηγάδι του Χρήστου Λύγδα (Κανελλή). Ανατολικότερα και σε μικρή απόσταση από αυτά τα σπίτια, υπάρχει 67) το πηγάδι της Φιλιππούς (κοινοτικό),που βρίσκεται σε μια ρεματιά στις παρυφές του Καυκαλά. Είναι και αυτό βαθύ πηγάδι, με χτιστά χείλια πάνω από την επιφάνεια του εδάφους, μεγάλης περιφέρειας, με χτιστή καμάρα και πέτρινα χείλη. Από το πηγάδι αυτό υδρευόταν η Τσαχρανένη γειτονιά και η γειτονιά της Γούβας. Λίγο πιο κάτω στην ίδια ρεματιά υπάρχει 68) το πηγάδι του Νικόλα του Μέγγου.

    Στα πίσω σπίτια, κάτω από το εξωκκλήσι του Αγίου Πέτρου, υπάρχουν: 69) το πηγάδι του Φλούτση, 70) το πηγάδι του Μαθαιούλη, 71) το πηγάδι του Χρήστου Αντωνάκου και 72) το πηγάδι του Χρήστου Δελίνη. Στην περιοχή Αρκουδιάδες βρίσκουμε 73) το Σιαμπέκο πηγάδι. Στα Κατσιρέκα καλύβια υπάρχουν και εκεί (74,75) δύο πηγάδια των Κατσιρέων.

    Τέλος ανηφορίζοντας τη ρεματιά από το σπίτι το Καγκλέκο μέχρι το ύψος του Αγίου Πέτρου, συναντάμε και άλλα πηγάδια. Το σημαντικότερο πηγάδι στην περιοχή αυτή είναι 76) το Ζαρελιανέκο πηγάδι, που είναι αρκετά βαθύ και από αυτό παλιότερα κάλυπτε τις ανάγκες ύδρευσής της η Ζαρελιάνικη συνοικία.

                                                                       Γιώργος  Σ, Σκλημπόσιος - Μασκλινιώτης