ΤΑ ΣΑΓΜΑΤΟΠΟΙΕΙΑ (ΣΑΜΑΤΖΙΔΙΚΑ) –ΠΕΤΑΛΩΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ

 

Μέχρι τελευταία, που κατασκευάστηκε στο χωριό εσωτερικό οδικό δίκτυο και κυκλοφόρησαν αγροτικά και φορτηγά αυτοκίνητα, οι κάθε είδους αγροτικές εργασίες (όργωμα, αλώνισμα κλπ.) καθώς και οι εσωτερικές μεταφορές πραγματοποιούντο με τα μουλάρια, τα άλογα και τα γαϊδούρια. Επίσης με τα ίδια μεταφορικά μέσα οδοιπορούσαν οι Ελαιοχωρίτες, μέσω Αρμακά και Λαγκάδας, για το Καστρί, το χωριό που αποτελούσε για αυτούς τον τόπο της καταγωγής τους, αφού είχαν και εκεί τα σπίτια τους και καλλιεργούσαν τα κτήματά τους, με καστανιές, κερασιές και άλλα οπωροφόρα δέντρα. Κατά την διάρκεια εκτέλεσης των αγροτικών εργασιών η οδοιπορώντας καταστρέφονταν τα νύχια στις οπλές των ζώων.

Προκειμένου να προστατεύονται τα νύχια των ζωντανών τους, οι ιδιοκτήτες τους τα οδηγούσαν στα πεταλωτήρια του χωριού, που ονομάζονταν και «αλμπάνικα» και τα «καλίγωναν», δηλαδή τους κάρφωναν σιδερένια πέταλα στα νύχια κάτω από τις οπλές τους, με σιδερένια καρφιά. Τα πέταλα ήταν δύο ειδών: α)Τα απλά πέταλα, που η σιδερένια επιφάνειά τους κάλυπτε ολόκληρη την επιφάνεια του νυχιού στην οπλή του ζώου που εφάπτετο στο έδαφος και β)τα γερμανικά, που είχαν σχήμα ωοειδές με ανοιχτή τη μια άκρη τους και κάλυπταν το νύχι στην οπλή περιφερειακά, αφήνοντας το κέντρο της ελεύθερο.

Το ζώο δενόταν έξω από πεταλωτήριο από το καπιστρόσκοινο συνήθως στον κορμό ενός δέντρου ή σε ένα άλλο σταθερό σημείο, για να περιορίζονται οι απότομες κινήσεις του κατά την διάρκεια του πεταλώματος και στη συνέχεια ο ιδιοκτήτης του έπιανε με τα δυο του χέρια το πόδι του ζώου από την οπλή και το σήκωνε ψηλά, μέχρι να το λυγίσει και η οπλή του ποδιού του να κοιτάζει προς τα πάνω. Τότε ο πεταλωτής έσκυβε και με την τανάλια του αφαιρούσε πρώτα το φθαρμένο πέταλο από το νύχι της οπλής του ζώου. Στη συνέχεια με ένα κοφτερό εργαλείο, το «σιατράνι» έκοβε το νύχι της οπλής που είχε μεγαλώσει. Έπειτα προσάρμοζε πάνω στο νύχι το καινούργιο πέταλο και με τα καρφιά το στερέωνε, καρφώνοντάς το μέσα στο νύχι από την περιφέρειά του. Το ίδιο επαναλάμβανε και στα άλλα νύχια του ζώου.

Το κάρφωμα του πέταλου με τα καρφιά πάνω στο νύχι της οπλής του ζώου απαιτούσε ιδιαίτερη «μαστοριά». Έπρεπε να καρφωθεί το καρφί στην άκρη του νυχιού γιατί αν καρφώνονταν λίγο παραμέσα, άγγιζε την σάρκα του ζώου και το ενοχλούσε, με αποτέλεσμα να κουτσαίνει. Έλεγαν τότε ότι το ζώο το «καρφόπιασε» ο πεταλωτής. Και τότε έπρεπε να ξεκινήσει η διαδικασία του πεταλώματος στο προβληματικό κάρφωμα από την αρχή. Δεν ήταν όμως και λίγες οι φορές που τα ζώα την ώρα του πεταλώματος δυστροπούσαν και κλωτσούσαν με τα πόδια τους τον ιδιοκτήτη που κρατούσε το πόδι του ζώου αλλά και τον πεταλωτή. Για τα άτακτα ζώα στην αυλή του πεταλωτήριου του Παν. Καραπάνου υπήρχε η «κούνια». Αυτή ήταν ένας συνδυασμός από σιδηροσωλήνες, μέσα στην οποία έμπαιναν αυτά τα ζώα για να τα καλιγώσουν.

Την κατασκευή και την επισκευή των σαγμάτων (σαμαριών) των ζώων που εξυπηρετούσαν τις ανάγκες μεταφοράς των προϊόντων καθώς και του πεταλώματός τους κάλυπταν Ελαιοχωρίτες που ήταν σαγματοποιοί (σαμαρτζήδες) και πεταλωτήδες ταυτόχρονα. Στο σαγματοποιείο υπήρχαν όλα τα σύνεργα που χρησιμοποιούσε ο μάστορης για την κατασκευή και επισκευή των σαμαριών, για τα οποία αναφερόμαστε λεπτομερώς παρακάτω ενώ στο πεταλωτήριο  ή «αλμπάνικο», υπήρχαν όλα τα σύνεργα του πεταλωτή (τανάλιες, σφυριά, πριόνια, καλέμια, πέταλα, αλογόκαρφα κλπ).

Στο χωριό ασκούσαν αυτό το επάγγελμα: Παλαιότερα, από το 1930 ο Παναγιώτης Παναγάκος, ο Κώστας Κωτσιορίμπας, ο Γρηγόρης Γρηγορίου και ο Γιώργης Σκλημπόσιος μαζί με το Σταύρο Παναγάκο. Ο Γιώργης Λυγκίτσος, που είχε το μαγαζί από το έτος 1960 μέχρι του θανάτου του, δίπλα στο χασάπικο του Χρήστου Στρατηγάκου. Ο Γιώργης Καραπάνος, μετά το 1947,έμαθε την τέχνη στην Τρίπολη και δούλευαν με τον Κώστα Κωτσιορίμπα στο σπίτι του Κωτσιοριμπόγιαννη. Έπειτα χώρισαν με τον Κωτσιορίμπα και άνοιξε μαγαζί με τον αδελφό του Παναγιώτη, στου Αριστείδη Λύγδα (Κανελή). Παρέμειναν εκεί μέχρι το 1965. Ο Παναγιώτης Καραπάνος άνοιξε μαγαζί αρχικά το έτος 1948 στο σπίτι του Γιώργη Λυγκίτσου αλλά αργότερα δούλεψε μαζί με τον αδελφό του τον Γιώργη στο σπίτι του Κανελή. Οι Καραπανέοι τελικά μεταφέρθηκαν στο σπίτι του Κατσικαντάμη απέναντι από το σχολείο. Τέλος ο Δημήτρης (Μίμης) Μακρής, που είχε το μαγαζί απέναντι από το Κοντογιαννέκο σπίτι.

Αυτοί, όπως άλλωστε και όλοι οι προαναφερόμενοι βιοτέχνες (υποδηματοποιοί, σιδεράδες, βαγενάδες κλπ), ήταν κατά κύριο επάγγελμα αγρότες και δευτερευόντως ασκούσαν τα επαγγέλματα αυτά, ενισχύοντας έτσι το οικογενειακό τους εισόδημα.

                                                   Γ. Σκλημπόσιος- Μασκλινιώτης