Η ΣΠΗΛΙΑ «ΜΑΥΡΗ ΤΡΥΠΑ» ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

                                     

                                        Η διχόνοια που βαστάει

                                        ένα σκήπτρο η δολερή

                                        καθενός χαμογελάει

                                        «έλα πάρε το και σύ»

              «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» Διον. Σολωμός

 

Λίγο παρακάτω από τη συμβολή του ρέματος της ΑγιαΣοφιάς με το βαγιόρεμα που έρχεται από το χωριό μας, ακριβώς πάνω από την σημερινή σήραγγα του οδικού δικτύου Τρίπολης - Άστρους στη βραχώδη πλαγιά, υπάρχει μια μεγάλη επιφανειακή σπηλιά η «Μαύρη Τρύπα» και κατά το κοινά λεγόμενο «Μαύρη Τρούπα». Έχει μικρό σχετικά βάθος, με μαυρισμένη την οροφή της από τους καπνούς, εξ ου και η ονομασία της, και τεράστια είσοδο που διακρίνεται από μεγάλη απόσταση. Στο στόμιο της σπηλιάς είναι χτισμένος τοίχος με ξερολιθιά, ύψους ενός μέτρου περίπου, που κλείνει το μεγαλύτερο μέρος του στομίου της, και κάποτε εμπόδιζε την ελεύθερη έξοδο των ποιμνίων από αυτή. Σίγουρα κατά το παρελθόν στέγαζε ποιμνιοστάσιο και αποτελούσε κατοικία τσοπάνη. Εκεί μέσα επίσης «στάλιζαν» τα ζωντανά τους οι συγχωριανοί μας οι Λυγγιτσέοι, που είναι ιδιοκτήτες των γύρω χωραφιών ή άναβαν φωτιά μέσα στη σπηλιά για να ζεσταθούν τις βροχερές και παγωμένες ημέρες του χειμώνα, κατά την περίοδο του ελιομαζώματος. Ο αείμνηστος Μασκλινιώτης Βαγγέλης Κουρλιμπίνης ή Κομματάς που ήταν και αυτός ιδιοκτήτης ελαιώνα εκεί γύρω, αποκαλούσε τη σπηλιά, επι το λογιώτερο, «μελανή οπή της Βαγγελούς», δίνοντάς της έτσι την ονομασία της συμβίας του Σταυρούλας, που προερχόταν από το κύριο όνομά του.

Τα ταραγμένα χρόνια της Γερμανικής κατοχής, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του  Πάρνωνα εκρατούντο εκατοντάδες Χιτοταγματασφαλίτες από την Λακωνία και την  περιοχή της Κυνουρίας. Στα τέλη του Μάρτη 1944, μαθεύτηκε πως οι Γερμανικές ορδές κατέκλυσαν τον Πάρνωνα. Είχαν αρχίσει μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις με την ονομασία «Οχιά» σε ολόκληρη την Πελοπόννησο. Τότε οι υπεύθυνοι ΕΑΜίτες του στρατοπέδου της Ορθοκωστάς κράτησαν μόνο τους σκληροπυρηνικούς ακροδεξιούς και ταγματασφαλίτες και τους άλλους τους απέλυσαν. Αυτοί που απέμειναν παρελήφθησαν  από τους ΕΑΜίτες συνοδούς τους και άρχισαν να κατεβαίνουν μέσα από κακοτράχαλα μονοπάτια προς τον ΑηΓιώργη, μέσω Γαλτενάς. Επρόκειτο να οδηγηθούν μέσω Μάσκλινας στη Ζήρεια. Καθοδόν συνενώθηκαν με αυτούς και οι κρατούμενοι από τα στρατόπεδα των Βουρβούρων, ο λόχος του Β. Μαχαίρα από τα Τζίτζινα, το Πλατανάκι και τον ΑγιοΒασίλη. Ήταν όλοι διακόσια πενήντα οκτώ άτομα. Διανυκτέρευσαν στον οικισμό του Αηγιώργη, στο αλώνι του Φαραζή και πριν χαράξει η επόμενη μέρα άρχισαν όλοι να κατεβαίνουν προς την περιοχή της Μαύρης Τρύπας, μια απόσταση τεσσάρων χιλιομέτρων περίπου, με μονοπάτι σχεδόν γιδόστρατα. Υπήρχε διαταγή της ηγεσίας των ΕΑΜιτών να εκτελεστούν όλοι οι κρατούμενοι του στρατοπέδου, σε περίπτωση που τους περικυκλώσουν οι Γερμανοί. Η διαταγή αυτή είχε κοινοποιηθεί και στους υπεύθυνους του στρατοπέδου. Υπήρχαν στο μεταξύ ασφαλείς πληροφορίες πως το στρατόπεδο ήταν κυκλωμένο από τους Γερμανούς. Ο αρχηγός των ΕΑΜιτών που συνόδευε τους κρατουμένους, ο Κόρδος Γρηγορίου (καπετάν Κλέαρχος), ανέφερε τηλεφωνικά στην ηγεσία του στο Άστρος ότι μπλοκαρίστηκαν από τους Γερμανούς. Επειδή, όπως προαναφέρθηκε, ήδη είχε ήδη πάρει εντολή, σε περίπτωση μπλόκου από Γερμανούς, να εκτελέσει όλους τους κρατούμενους του στρατοπέδου αλλά είχε αντιρρήσεις για την εκτέλεση των κρατουμένων, ξαναρώτησε την ηγεσία των συντρόφων του στο Άστρος «τι να τους κάνει». Πήρε ξανά ρητή  εντολή να εκτελεστούν όλοι  και να φύγουν  οι συνοδοί τους. Επειδή όμως επέμενε στις απόψεις του, σε νεότερη τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τους συντρόφους του στο Άστρος ζήτησε έγγραφη διαταγή για την εκτέλεση των κρατουμένων, διαφορετικά δεν θα πειθαρχούσε στη διαταγή αυτή. Επειδή όμως τους πίεζε ο χρόνος και οι Γερμανοί πλησίαζαν, δεν μπορούσε δε να έρθει έγγραφη διαταγή εκτέλεσης, συνεννοήθηκε και με τους άλλους υπεύθυνους συνοδούς ΕΑΜίτες να αφήσουν όλους κρατουμένους ελεύθερους, να πάει ο καθένας όπου θέλει. Κατεβαίνοντας τη γιδόστρατα οι κρατούμενοι με τους συνοδούς τους πλησίαζαν στη ρεματιά της Μαύρης Τρύπας.  Εκεί τους είδαν οι Γερμανοί που κατέβαιναν από τις Κορύτες και άρχισαν τις ριπές. Μόλις λοιπόν εμφανίστηκαν οι Γερμανοί, οι κρατούμενοι αφέθηκαν όλοι  ελεύθεροι  και οι ΕΑΜίτες συνοδοί τους εξαφανίστηκαν. Ορισμένοι από τους κρατούμενους κρύφτηκαν στη ρεματιά, στις γύρω σπηλιές και μέσα στο πυκνό δάσος. Άλλοι χώθηκαν μέσα στους Μασκλινιώτικους ελαιώνες. Οι περισσότεροι όμως με σηκωμένα τα χέρια παραδόθηκαν στους Γερμανούς. Έτσι διαλύθηκε το στρατόπεδο αιχμαλώτων της Ορθοκωστάς στην περιοχή της Μαύρης Τρύπας. Αυτοί που παραδόθηκαν οδηγήθηκαν από τους Γερμανούς από την περιοχή αυτή στον σιδηροδρομικό σταθμό της Μάσκλινας, όταν είχε σχεδόν νυχτώσει. Δύο από τους κρατουμένους που ελευθερώθηκαν , ήταν φίλοι μεταξύ τους, ένας Μασκλινιώτης και ένας Μπερτσοβίτης.  Μπήκαν μέσα στον Μασκλινιώτικο ελαιώνα και γύρω στα μεσάνυχτα έφτασαν στα Λιατσέκα καλύβια, πίσω από την ΑγιαΠαρασκευή. Ήταν γνωστοί  στους Λιατσέους. Τους έβαλαν να φάνε αλλά τους είπαν να φύγουν το συντομότερο από εκεί, γιατί είχαν πληροφορίες ότι θα ξαναπερνούσαν οι αντάρτες. Έτσι  έφυγαν αμέσως από εκεί και  ανέβηκαν στον Καυκαλά και κρύφτηκαν μέσα  στο αμπέλι του Μασκλινιώτη. Διανυκτέρευσαν μέσα στις φυλλωσιές του αμπελιού αλλά το κρύο ήταν τσουχτερό. Το ξημέρωμα κατά τις επτά η ώρα  στο σταθμό του τραίνου είδαν  τους πρώην συγκρατουμένους τους, που τους φόρτωναν οι Γερμανοί στην διερχόμενη αμαξοστοιχία για την Τρίπολη. Μετά την αναχώρηση της αμαξοστοιχίας οι δύο φίλοι χώρισαν, ο ένας πήγε στο σπίτι της αδελφής του στην Μάσκλινα και ο άλλος έφυγε για την Μπερτσοβά.(από το βιβλίο Ορθοκωστά του Ακαδημαϊκού Θανάση Βαλτινού)                                                        

                                                                                        Γ.Σ. Μασκλινιώτης