Η ΣΠΟΡΑ ΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ-  ΤΟ ΚΟΥΤΡΟΥΦΙΑΣΜΑ ΤΟΥ ΧΩΡΑΦΙΟΥ

 

      Στα τέλη του Οκτώβρη, μετά τις πρώτες βροχές και αφού είχαν μαλακώσει τα χώματα, ο νοικοκύρης του κάθε σπιτιού άρχιζε τη σπορά των δημητριακών. Παλαιότερα το όργωμα γινόταν με τα βόδια και αργότερα, μέχρι και τελευταία, με ζευγάρια ζώων, συνήθως μουλαριών, με σιδερένια αλέτρια -(ησιόδεια άροτρα).Το πρωί, πριν το ξημέρωμα, κουβαλούσε ο κάθε νοικοκύρης  τα σύνεργα για το όργωμα φορτωμένα στα ζώα του και όταν έφτανε στο χωράφι  «έζευε», δηλαδή ετοίμαζε το «ζευγάρι» των ζωντανών του  για να οργώσει και να σπείρει το χωράφι. Ενώ αυτός ετοιμαζόταν, η κυρά του γέμιζε την ποδιά της με το σπόρο και τον σκόρπιζε σε όλη την επιφάνεια του χωραφιού με τη χούφτα του χεριού της. Το σκόρπισμα του σπόρου απαιτούσε ιδιαίτερη τεχνική και εμπειρία.

Όταν το ζευγάρι των ζώων  ήταν πιά έτοιμο,  άρχιζε το όργωμα (καμάτεμα*) του χωραφιού. Ο νοικοκύρης - ζευγάς κρατώντας την «αλετροχειρίδα» του αλετριού, οδηγούσε με τα «καπιστρόσκοινα» το ζευγάρι των ζώων και με το αλέτρι, έκανε παράλληλες και κοντινές αυλακιές, οργώνοντας έτσι το σπαρμένο χωράφι. Πότε - πότε χτυπούσε με την βουκέντρα τα μουλάρια για να προχωρούν σε ρυθμούς που ήθελε αυτός να επιβάλει. Όπου το έδαφος ήταν κατηφορικό, έχτιζε  από το καλοκαίρι με ξερολιθιές τοίχους, (τα όχτια) όπως τα λέγανε, για να συγκρατείται το χώμα και να μην παρασύρεται από τις βροχές. Έτσι σχημάτιζε μικρές καλλιεργήσιμες επιφάνειες σε κλιμακωτούς αναβαθμούς. Αυτές τις μικρές καλλιεργήσιμες εδαφικές επιφάνειες τις ονόμαζαν «πεζούλες».

    Για να σκεπαστεί στο χώμα ο σπαρμένος σπόρος, γινόταν στο τέλος το σβάρνισμα του οργωμένου χωραφιού με την «σβάρνα», που έδενε ο νοικοκύρης πίσω από τα ζώα, αφαιρώντας πρώτα το αλέτρι. Αρχικά η «σβάρνα» ήταν φτιαγμένη από ξύλινες βέργες πλεγμένες κατάλληλα και τελευταία ήταν σιδερένια. Στις άκρες του χωραφιού, εκεί που δεν ήταν δυνατό το όργωμά του με το αλέτρι, ή κάτω από τις ρίζες των ελιών που δεν μπορούσε να περάσει το ζευγάρι για να το οργώσει, σκάλιζαν το έδαφος εκείνο με τα ξινάρια, για να σκεπαστεί με χώμα ο σπόρος και στα σημεία αυτά. Η καλλιέργεια των δημητριακών γινόταν και σε χωράφια με αδύνατο έδαφος. Γι’ αυτό, σε περίπτωση ξηρασίας, οι γεωργοί πολλές φορές δεν έπαιρναν ούτε το σπόρο που είχαν σπείρει.

Γενικά τα σπαρμένα χωράφια δεν είχαν συνήθως περιφράξεις, ούτε τοίχους από ξερολιθιά στα σύνορά τους με τα γειτονικά, ώστε να εμποδίζεται η είσοδος ανθρώπων ή ζώων μέσα σε αυτά. Στα χωράφια κυρίως που βρίσκονταν μέσα ή πλησίον στον οικοδομικό ιστό του χωριού, και είχαν τα κατοικίδια ζώα άμεση πρόσβαση σε αυτά, αλλά και εκτός αυτού, εκεί που είχαν πρόσβαση τα κοπάδια, οι ιδιοκτήτες των χωραφιών, που ήθελαν να απαγορεύσουν την είσοδό τους σε αυτά, τα «κουτρούφιαζαν». Μάζευαν δηλαδή λίγες πέτρες, πλάκες συνήθως, και τις τοποθετούσαν την μια πάνω στην άλλη, ώσπου το χτίσιμό τους να φτάνει πάνω από μισό μέτρο ύψος. Έπειτα άσπριζαν με ασβέστη τις πέτρες αυτές, ώστε να φαίνεται χαρακτηριστικά ο λιθοσωρός από μακριά. Αυτούς τους λιθοσωρούς τους τοποθετούσαν στα όρια του σπαρμένου χωραφιού, ενώ έφτιαχναν και άλλους διάσπαρτους μέσα σε αυτό. Αυτοί οι λιθοσωροί αποτελούσαν σημάδια που απαγόρευαν την είσοδο σε αυτά τα χωράφια ανθρώπων και ζώων, για να μην προκαλούνται ζημιές στα σπαρτά. Την ίδια μέθοδο ακολουθούσαν για τα χωράφια που είχαν φυτέψει μυγδαλιές ή άλλα οπωροφόρα δέντρα. Σε περίπτωση που προκαλείτο ζημιά στα «κουτρουφιασμένα» χωράφια, παρενέβαινε ο αγροφύλακας του χωριού, έπειτα από καταγγελία του ιδιοκτήτη, και το πρόστιμο που επιβαλλόταν από το δικαστήριο στον ιδιοκτήτη των ζώων που προκάλεσαν την ζημιά ήταν τσουχτερό.

                                                                                           Γ.Σ.Μασκλινιώτης