ΤΟ  ΠΟΤΙΣΜΑ   ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΟΛΙΩΝ     

       

      Αρχικά στο χωριό δεν περνούσε από τη  σκέψη κανενός  η δημιουργία περιβολιού στην αυλή του  τους καλοκαιρινούς μήνες, αφού η έλλειψη του νερού για το πότισμά του ήταν καθοριστική. Ελάχιστοι μόνο φύτευαν λίγα χειμωνιάτικα λαχανικά (κουκιά, λεμπρίνες*, ανοιξιάτικα μαρούλια  κλπ) στο λαχανόκηπο του σπιτιού τους  που ποτίζονταν από το νερό της βροχής. Μόλις όμως έβγαινε ο Μάης όλα είχαν ξεραθεί. Καλλιεργούσαν όμως μικρά περιβόλια στα χωράφια τους που είχαν πηγάδια αλλά ήταν μακριά από το χωριό. Ετοίμαζαν από την άνοιξη μιά - δυό πεζούλες από το χωράφι τους  πλησίον του πηγαδιού, τις ξεχορτάριαζαν, τις έσκαβαν, τις λίπαιναν με φουσκιά* και δημιουργούσαν με το σκαμμένο χώμα παράλληλες αυλακιές. Στο χώρο αυτό φύτευαν λίγο πατατόσπορο, αγγουριές, κολοκυθιές, φασολιές, κρεμμύδια, ντομάτες και άλλα οπωροκηπευτικά, που τα πότιζαν με το νερό του διπλανού πηγαδιού και κάλυπταν τις ανάγκες τους με οπωροκηπευτικά τους καλοκαιρινούς μήνες και με ορισμένα από αυτά (πατάτες, κρεμμύδια κλπ ) όλη τη χρονιά. Τα περιβόλια βρισκόταν στους ελαιώνες και στα αμπέλια,  (στον Αράπη, στου Μπαριάμη το ρέμα, στα Στρατηγέκα χάνια στο Σαμόνι στη ρεματιά της Αρτοτίνας , στη Φιλιππού, και στο Πλατάνι).   

    Για να ποτίζουν όμως τα περιβόλια τους  χωρίς ιδιαίτερο κόπο μηχανεύονταν διάφορα τεχνικά μέσα. Αυτοί που είχαν περιβόλια κοντά σε ρεματιά με νερό  έσκαβαν το  λάκκο στο ψηλότερο σημείο του περιβολιού και στον πυθμένα του περνούσαν κομμάτι από σωλήνα  για να αδειάζει ο λάκκος. Την τρύπα του σωλήνα την  βούλωναν με ένα κομμάτι από ύφασμα πριν τον γεμίσουν. Στη ρεματιά έκοβαν με την «κόφτρα» τη φυσική ροή του νερού με την τσάπα  και χρησιμοποιώντας το αυλάκι το οδηγούσαν στο λάκκο .Μόλις γέμιζε ο λάκκος ξεβούλωναν  την τρύπα  του σωλήνα που είχαν περάσει στον πυθμένα του και έτσι πότιζαν άκοπα με φυσική ροή του νερού το περιβόλι τους.   Μέσα στον ελαιώνα στο Σαμόνι, στην περιοχή Αρτοτίνα, σε μια ρεματιά με βαθύσκια πλατάνια, κυλάει μικρή ποσότητα νερού. Παλιότερα καθώς κυλούσε το νερό στην κοίτη της ρεματιάς,  το οδηγούσαν με τις κόφτρες* και τα αυλάκια σε λάκκους (γούρνες) όπου το συγκέντρωναν, οι ιδιοκτήτες των γύρω χωραφιών ο Νικήτας ο Μέγγος, ο Γιώργης ο Μούρμουρας,ο Αντρέας ο Καπράνος, ο Γιώργης ο Μακρής κ.α.  και πότιζαν με φυσική ροή τα μικρής έκτασης περιβόλια τους. Μάλιστα ο Γιώργης ο Μέγγος (Γιατρούλιας) είχε κατασκευάσει λίγο παρακάτω  χτιστή ξεσπέπαστη δεξαμενή, τη στέρνα, και μαζεύοντας σε αυτή το νερό πότιζε με φυσική ροή το περιβόλι του που είχε φτιάξει λίγο παρακάτω. 

  Στα ρηχά πηγάδια, που η επιφάνεια του νερού βρισκόταν κοντά στα χείλη του πηγαδιού οι κάτοικοι, για να ποτίζουν το περιβόλι τους αντλούσαν το νερό από τα πηγάδια αυτά με το «γκάργιο*», ένα ξύλινο μηχανισμό, τη λειτουργία του οποίου θα αναλύσουμε παρακάτω, που διευκόλυνε την άντληση του νερού από αυτά. Στα βαθιά όμως πηγάδια εκτός από την χρήση των κουβάδων με τις τριχιές που περιγράψαμε παραπάνω, για να αντλήσουν το νερό, χρησιμοποιούσαν την ανέμη, ενώ σε ένα πηγάδι στα Στρατηγέκα Χάνια, η άντληση του νερού γινόταν με την βοήθεια αντλητικού συγκροτήματος, με πετρελαιομηχανή.

   Στην περιοχή Πλατάνι για την άντληση νερού από το πηγάδι του ο Δημοσθένης Λυγγίτσος είχε τοποθετήσει στα χείλη του πηγαδιού, πάνω σε τσιμεντένια βάση, το κλασσικό μαγγάνι με τις κουτσούμπες του. Ο μηχανισμός του μαγγανιού λειτουργούσε με την βοήθεια του μουλαριού, της Κούλας, που γυρνώντας ασταμάτητα γύρω από το πηγάδι ζεμένη με την λαιμαργιά και τα τραβηχτά, τραβούσε το μεγάλο καδρόνι που ήταν συνδεδεμένο με τον μηχανισμό του μαγγανιού και οι κουτσούμπες που κρέμονταν από το μαγγάνι μέσα στο πηγάδι έφερναν το νερό στην επιφάνεια. Με τον τρόπο αυτό πότιζε τις κερασιές, τις βυσσινιές και τα άλλα ζαρζαβατικά που είχε φυτέψει και περιποιόταν μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1950 η αείμνηστη γυναίκα του η κυρά Ελένη η «Καλημόρφω». Θυμάμαι που πήγαινε σχεδόν καθημερινά στο περιβόλι της για να το φροντίζει, ενώ για τις ημέρες που έλειπε, άγρυπνος φρουρός του περιβολιού ήταν η αείμνηστη Παπανικολάκαινα, μια συμπαθητική γριούλα που ζούσε μοναχικά λίγο παραπέρα, στον οικισμό Μεσοραχίτικα.

    Ο αείμνηστος πατέρας μου, εφαρμόζοντας την αρχή της Φυσικής, των συγκοινωνούντων δοχείων, πότιζε το περιβόλι του, εκμεταλλευόμενος την υψομετρική διαφορά που υπήρχε μεταξύ δύο κτημάτων του στο Πλατάνι με τον εξής τρόπο: Είχε κατασκευάσει ανοιχτή δεξαμενή, χωρητικότητας είκοσι περίπου κυβικών μέτρων στο κτήμα με την χαμηλότερη υψομετρική διαφορά και αντλούσε, απορροφώντας με ειδικό σύστημα το νερό από το πηγάδι που βρισκόταν σε μεγαλύτερο ύψος στο άλλο του κτήμα. Με σιδερένιες σωλήνες το νερό με τον τρόπο αυτό μεταφερόταν με συνεχή ροή στην δεξαμενή και όταν πια αυτή γέμιζε, το πολύ μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο, πότιζε το περιβόλι που είχε δημιουργήσει γύρω από τη δεξαμενή.

    Στην περιοχή Βουλιάσματα στο βάθος της ρεματιάς και ακριβώς στα αριστερά του δρόμου που οδηγεί στην Αγία Παρασκευή ο αείμνηστος συμπατριώτης μας Γιώργης Αντωνάκος (Πάϊκος) είχε χτίσει κάθετα στα πρανή της ρεματιάς ένα πέτρινο φράγμα (τη στέρνα του Πάϊκου). Εκεί συγκέντρωνε το λιγοστό νερό που κατέβαζε η ρεματιά σχεδόν όλο το χρόνο και με αυτό πότιζε με φυσική ροή τους καλοκαιρινούς μήνες το περιβόλι του, που είχε φυτεμένα τα κηπευτικά του στις μικρές πεζούλες που είχε διαμορφώσει λίγο παρακάτω, στα δεξιά του δρόμου.

Στα περιβόλια καλλιεργούσαν κηπευτικά, λαχανίδες, πατάτες, κρεμμύδια κλπ. ενισχύοντας έτσι το οικογενειακό τους εισόδημα.