ΟΙ ΜΑΣΚΛΙΝΙΩΤΕΣ ΑΓΩΓΙΑΤΕΣ

 

Μέχρι την δεκαετία του 1930 το μοναδικό μέσο μεταφοράς ανθρώπων και εμπορευμάτων ήταν το τραίνο που περνούσε από το χωριό μας. Δεν είχαν ανοιχτεί αυτοκινητόδρομοι στην ευρύτερη περιοχή της Κυνουρίας. Η διακίνηση ανθρώπων και εμπορευμάτων στην περιοχή αυτή γινόταν: α) με πεζοπορία, «με τα πόδια» όπως έλεγαν, β) με ιδιόκτητο μεγάλο ζώο, μουλάρι ή γαϊδούρι και πολύ σπάνια με άλογο, αφού στην περιοχή εκείνη την εποχή υπήρχαν ελάχιστα και γ) με μισθωμένο από τον ταξιδιώτη γαϊδουρομούλαρο. Τα ζώα ή ανήκαν στον ιδιοκτήτη των μεταφερομένων εμπορευμάτων ή ήταν μισθωμένα μαζί με τον οδηγό τους που κατά κανόνα ήταν και ιδιοκτήτης τους. Έτσι προέκυψε το επάγγελμα του «αγωγιάτη» και πολλοί από τους κατοίκους του χωριού, εκτός από τις γεωργικές ασχολίες τους, ασκούσαν δευτερευόντως και αυτό το επάγγελμα. Μετέφεραν με τα μουλάρια τους ανθρώπους και εμπορεύματα «με πληρωμή» από την Μάσκλινα που ως εκεί έφταναν με το τραίνο, μέχρι το Καστρί, τον Άγιο Πέτρο και σε ολόκληρη την ορεινή Κυνουρία.

Ξεκινούσαν καθημερινά από τη Μάσκλινα και κατηφορίζοντας στον Αρμακά έφταναν στην ξεροποταμιά και από εκεί, περνώντας από την Αγια Σοφιά, άρχιζαν την ανηφορική πορεία, μέχρι να φτάσουν στο Δραγούνι. Ο δρόμος αυτός ήταν από τους πιο σκληρούς κακοτράχαλους δρόμους που ήταν υποχρεωμένοι να διανύσουν. Ήταν δρόμος δύσκολος, δύσβατος, στενός, με ανηφόρες και κατηφόρες, με πολλές στροφές και με ανώμαλο οδόστρωμα. Σε πολλά σημεία ήταν γεμάτος με μετακινούμενα χαλίκια και πέτρες, ή με κοφτερά ριζιμιά λιθάρια, ενώ αλλού σήκωνε σκόνη το καλοκαίρι και γέμιζε με νερά και λάσπες το χειμώνα. Οι αγωγιάτες, άνθρωποι και τετράποδα, σε πολύ λίγα σημεία του δρόμου πάταγαν με ευκολία σε χώμα. Όλος ο άλλος δρόμος ήταν στρωμένος με πέτρες που «έφευγαν» στο πάτημα του αγωγιάτη ή ήταν «καλνερίμι» φτιαγμένο με όρθια κοφτερά λιθάρια. Η γύρω περιοχή ήταν έρημη και άνυδρη. Την ύπαρξη ζωής υποδήλωνε καμιά φορά η παρουσία κάποιου τσοπάνη με το κοπάδι του με γίδια ή το συναπάντημα κάποιου άλλου αγωγιάτη που ερχόταν από την αντίθετη κατεύθυνση του δρόμου. Οι αγωγιάτες πριν φτάσουν στο Δραγούνι έπρεπε υποχρεωτικά να περάσουν την ανηφορική «Λαγκάδα», το σκληρότερο κομμάτι της διαδρομής.

H πολύωρη πεζοπορία αλλά και η πορεία επάνω στα ζώα ημέρα και νύχτα σε τέτοιο σκληρό και απάνθρωπο δρόμο πολλές φορές με κακές καιρικές συνθήκες καταπονούσαν τους αγωγιάτες και τα ζώα. Ήταν λοιπόν επιτακτική ανάγκη να υπάρχει σε κατάλληλο σημείο της διαδρομής κάποιο στεγασμένο οίκημα ή κάποιο μαγαζί, όπου να μπορούν να κάνουν «στάση» και να πάρουν μια ανάσα οι ταλαιπωρημένοι συγχωριανοί μας και τα κουρασμένα ζώα από την πορεία και από το βάρος του φορτίου τους. Αυτή η βασική ανάγκη δημιούργησε σε αυτή τη μεγάλη οδική αρτηρία τα «χάνια», για τα οποία αναφερθήκαμε παραπάνω.

Οι αγωγιάτες και οι στρατοκόποι τις ανάστερες και παγωμένες νύχτες του χειμώνα, που δεν έβλεπαν να περπατήσουν πάνω στις κακοτράχαλες πέτρες, διπλώνονταν με τη χλαίνη τους και καβαλούσαν πάνω στα μουλάρια τους, εμπιστευόμενοι τον εαυτό τους σε αυτά, που είχαν το προνόμιο να «βλέπουν» την νύχτα το δρόμο, για να τους οδηγήσουν με ασφάλεια στον προορισμό τους. Όταν περνούσαν πιά και την «κορφή της Λαγκάδας» έφταναν σε ένα άνυδρο, κακοτράχαλο οροπέδιο, το Δραγούνι, οπότε αντίκρυζαν δεξιά, κοντά στο δρόμο τους, το χάνι του «Τριανταεφτά» και έσπαγε λίγο ο πάγος της μοναξιάς που πλάκωνε την ψυχή τους, ελπίζοντας πως υπάρχει εκεί κοντά κάποια ανθρώπινη ψυχή να προστρέξει για βοήθεια, αν χρειαζόταν. Όταν περνούσαν και από το Χάνι του «Κοσκινά» που ήταν παραπάνω, συναντούσαν εκεί και άλλους στρατοκόπους που έφταναν προερχόμενοι από άλλες κατευθύνσεις, αντάλλασαν πέντε κουβέντες μεταξύ τους, ξεκουράζονταν για λίγο και ανανεωμένοι συνέχιζαν το δρόμο τους, παίρνοντας τον κατήφορο για το Καστρί και τον Άγιο Πέτρο.

Άλλοι Μασκλινιώτες αγωγιάτες πάλι φόρτωναν στα μουλάρια τους εμπορεύματα που είχαν φτάσει μέχρι το χωριό με το τραίνο και, ιδιαίτερα την περίοδο του τρύγου των αμπελιών, τα ασκιά με το μούστο και τα μετέφεραν στο Άστρος, στο Κορακοβούνι στον Άγιο Ανδρέα και στα άλλα χωριά της βορειοανατολικής Κυνουρίας. Στο δρόμο τους σταματούσαν να πάρουν μια ανάσα αυτοί και τα ζώα τους στα χάνια του «Τσιμούρη», που ήταν χτισμένα στην περιοχή της Πλατάνας, ακριβώς πάνω στον οδικό κόμβο Μάσκλινας –περιοχής Θυρέας και είχαν ασταμάτητη κίνηση μέρα νύχτα, γι’ αυτό και λειτουργούσαν σε εικοσιτετράωρη βάση. Από εκεί συνέχιζαν τον σχετικά βατό χωματόδρομο για τον προορισμό τους.

O χωριανός μας Γ.Μίλης σημειώνει πως: «όλα τα εμπορεύματα και οι άνθρωποι με προορισμό την ΑγιαΣοφιά, το Καστρί, τον Άγιο Πέτρο και όλα τα γύρω μικρότερα χωριά κατέβαιναν στο Ελαιοχώρι και με τα ζώα πήγαιναν στα χωριά. Αποστάσεις από μια έως πέντε ώρες. Την μεταφορά των ανθρώπων με τα ζώα την έλεγαν «καβάλες».

Έτσι ημέρα και νύχτα οι Μασκλινιώτες αγωγιάτες με 150-200 μουλάρια μετέφεραν άλευρα και παντός είδους εμπορεύματα σε όλα τα χωριά, αλλά κυρίως στα δύο κεφαλοχώρια Καστρί και Άγιο Πέτρο, που είχαν μεγάλη ζωή και κίνηση. Από εκεί κατά την επιστροφή μετέφεραν πατάτες, κεράσια, βύσσινα και άλλα προϊόντα που προορίζονταν για να μεταφερθούν σιδηροδρομικώς στις αγορές του Άργους και των Αθηνών.

Το αγώγι μέχρι Καστρί, Άγιο Πέτρο είχε 35 με 40 δραχμές. Πολύ μικρό αν το συγκρίνει κανείς με τα έξοδα του πεταλώματος του μουλαριού, την αξία των παπουτσιών, τις τιμές των τροφίμων, αφού 10 δραχμές είχε η οκά το αλεύρι. Η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στα αγροτικά, βιομηχανικά και βιοτεχνικά προϊόντα, η φτώχεια και η μεγάλη προσφορά εργασίας, δημιουργούσαν την ανισότητα αυτή, που επακόλουθο είχε και την ανθρώπινη εκμετάλλευση.

Με τα αγώγια και την συγκοινωνία το Ελαιοχώρι είχε πολλά μαγαζιά, μπακάλικα, εμπορικά, ταβέρνες, χασάπικα και μεγάλη κίνηση και ζωή. Όλα όμως πήραν την κατιούσα, όταν τέλειωσε ο αυτοκινητόδρομος Τριπόλεως-Καστρίου-Αγ. Πέτρου- Άστρους και οι μεταφορές ανθρώπων και εμπορευμάτων εγίνοντο με τα αυτοκίνητα».

Σημειώνουμε χαρακτηριστικά ότι την δεκαετία του 1920 ο πρόεδρος της Βουλής εκείνης της εποχής Χαράλαμπος Βοζίκης είχε αντιδράσει και είχε ματαιώσει την κατασκευή του δρόμου από το χάνι του Κούβλη προς Δραγούνι, Καστρί και Άγιο Πέτρο. Η ενέργειά του αυτή είχε σκοπό να μην χάσουν το ψωμί τους οι δεκάδες Μασκλινιώτες αγωγιάτες, που ήσαν ψηφοφόροι του και εκτελούσαν δρομολόγια από τη Μάσκλινα, μέσω Λαγκάδας, μέχρι την περιοχή του Καστριού, έφταναν δε μέχρι τη Λακωνία, παίρνοντας τεράστια ποσά για τα αγώγια.  Ο δρόμος αυτός τελικά χαράχτηκε το έτος 1929 και διανοίχτηκε αργότερα, επί οικουμενικής κυβέρνησης Μεταξά

Ο συμπατριώτης μας ακαδημαϊκός και συγγραφέας Θανάσης Βαλτινός σε ένα από τα  βιβλία του, την «Ορθοκωστά» αναφέρει χαρακτηριστικά πως ένας ξενητεμένος από του Καράτουλα, γυρνώντας από την ξενητειά, κουβάλησε και εννιά!!!!!! μπαούλα με παπούτσια, παλτά, φανέλες, πέντε δίκαννα και άλλη οικοσκευή. Δεν ήταν όλα δικά του αλλά και άλλων συγχωριανών του Καρατουλιάνων, για να τα μεταφέρει στους δικούς τους. Έφτασε στην Μάσκλινα με το τραίνο, με δυο - τρεις άλλους Καστρίτες και τον περίμεναν Μασκλινέοι αγωγιάτες που τους είχε τηλεγραφήσει εν τω μεταξύ. Τότε δεν υπήρχε αυτοκινητόδρομος προς το Καστρί, αλλά έφτανε μέχρι τα χάνια του Κούλβη. Φόρτωσαν οι αγωγιάτες τα μπαούλα σε δέκα τρία !!!!! μουλάρια, καβάλησε και ο γέρος σε ένα άλλο και ξεκίνησαν για του Καράτουλα, μέσω Λαγκάδας και Δραγουνιού.

     Τελευταία (το έτος 2016) ξεκινήσαμε από το χωριό να επισκεφτούμε τις καινούργιες ανεμογεννήτριες που έχουν στηθεί στην κορυφή της Λαγκάδας κοντά στο Δραγούνι. Διασχίσαμε την οδική αρτηρία Τεγέας - Αγίου Πέτρου - Άστρους και φτάνοντας στο Χάνι του «Σίμνου», βγήκαμε από το δρόμο στο σημείο εκείνο και στρίψαμε αριστερά. Διασχίσαμε δύο χιλιόμετρα περίπου βατού χωματόδρομου και φτάσαμε στην περιοχή που είναι στημένες οι ανεμογεννήτριες. Από εκεί η θέα ήταν φανταστική. Απλώθηκαν μπροστά μας οι οικισμοί της Αγίας Σοφιάς και της Μάσκλινας σε μικρογραφία, η περιοχή της Μαύρης Τρύπας, κομμάτι του επαρχιακού δρόμου Τρίπολης - ΄Αστρους, τα γεφύρια με την σιδηροδρομική γραμμή που οδηγεί στο Παρθένι, το όρος Παρθένιο σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια και στο βάθος φαινόταν ο Χτενιάς και η Ζάβιτσα.

Ύστερα, χορτασμένοι από την υπέροχη θέα, πήραμε τον καινούργιο βατό χωματόδρομο που κατηφορίζοντας συναντάει το επαρχιακό δρόμο Τρίπολης - Άστρους στη θέση Μακρυπλάι. Σε όλη την διαδρομή σταματήσαμε κατ’ επανάληψη και αγναντέψαμε τον κακοτράχαλο μουλαρόδρομο που μόλις διακρίνεται, διασχίζοντας την απέναντι λαγκαδιά, παράλληλα και λίγο πιο πάνω από τη ρεματιά της Λαγκάδας που οδηγεί στο Δραγούνι. Νοιώσαμε συγκίνηση ανακατεμένη και με ένα σωρό άλλα γλυκόπικρα συναισθήματα, αναλογιζόμενοι πως από εκεί περνούσαν καθημερινά και για πολλές δεκαετίες οι Μασκλινιώτες και όχι μόνο, πεζοπορώντας ή καβάλα στα ζώα τους, είτε σαν αγωγιάτες είτε μεταβαίνοντας στον τόπο της καταγωγής τους, το Καστρί, και αντίστροφα. Αυτό το δρόμο ήταν υποχρεωμένοι να περάσουν τις θεοσκότεινες χειμωνιάτικες νύχτες, δαρμένοι από το ανεμοβρόχι και το χιονόνερο, καθώς και τα καλοκαιρινά καυτά απομεσήμερα, με τον ήλιο να έχει μετατρέψει σε καμίνι τις πέτρες αυτού του ξερού και άνυδρου τοπίου.

                                     Γιώργος Στυλ. Σκλημπόσιος-  Μασκλινιώτης