Η ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ Η ΟΝΟΜΑΤΟΘΕΣΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ ΜΕΤΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΆ

     Μετά την επανάσταση του 1821 έγινε η διοικητική διαίρεση του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους. Με Διάταγμα του 1834/1835 αρχικά σχηματίσθηκαν οι δήμοι της περιφέρειας Κυνουρίας. Στο ιδρυτικό Διάταγμα αυτό, αναφέρονται μόνον οι δήμοι που σχηματίστηκαν, χωρίς όμως να αναγράφονται και οι οικισμοί από τους οποίους σχηματίστηκε κάθε δήμος. Μόνο στα 1836 έχουμε την πρώτη επίσημη εμφάνιση των οικισμών. Τότε στο ΦΕΚ 80 (παράρτημα) της 28-12-1836 δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά πίνακας με τους δήμους και τους οικισμούς που αποτελούσαν τον κάθε δήμο. Τότε δημιουργήθηκε η «διοίκησις Κυνουρίας», στην οποία αναφέρεται, μεταξύ των άλλων έντεκα δήμων που δημιουργήθηκαν στην Κυνουρία και ο Δήμος Τανίας με έδρα τον Άγιο Νικόλαο (Καστρί), καθώς και πίνακας με τους οικισμούς που αποτέλεσαν αυτό τον Δήμο.

   Σε αυτόν τον πίνακα το Δήμο Τανίας αποτελούσε ένας οικισμός, το «Καστρί». Όμως η ονομασία «Καστρί» είχε τότε την ευρύτερη οικιστική έννοια, δηλαδή «Καστρί» δεν ονομαζόταν ένα μόνο χωριό, αλλά ένας μεγάλος ενιαίος οικισμός που τον συναποτελούσαν άλλοι εφτά οικισμοί. α) Ο Άγιος Νικόλαος, το μεγαλύτερο από τα εφτά χωριά - οικισμούς του δήμου Τανίας. β) ο Δραγαλεβός, γ) του Καράτουλα δ) το Μεσοράχι ε) του Μπερνορή στ) του Ρούβαλη και ζ) το Τσερβάσι. Αλλά στον πίνακα αυτό δεν γίνεται καμιά αναφορά στον οικισμό «Μάσκλινα».

Για τη Μάσκλινα δεν υπάρχουν διαθέσιμα επίσημα έγγραφα, αναφορικά με την ύπαρξη κτισμάτων στην περιοχή ακόμη και σε πρόχειρη μορφή, πριν από την σύσταση του Ελληνικού Κράτους. Η πρώτη επίσημη αναφορά στο θέμα αυτό γίνεται μετεπαναστατικά, αμέσως μετά από την σύστασή του. Συγκεκριμένα, στο Διάταγμα που είναι δημοσιευμένο σε ΦΕΚ του 1834, γίνεται η οριοθέτηση και ο καθορισμός των Δήμων του Νομού Αργολιδοκορινθίας. Εκεί αναγράφονται, κατά τον καθορισμό των δυτικών συνόρων αυτού του νομού τα εξής, μεταγλωττισμένα από την καθαρεύουσα στη δημοτική: «Από τους πρόποδες του όρους Ζάβιτσα, τα σύνορα ανεβαίνουν στην κορυφή της ράχης που κατευθύνεται στα δυτικά, την ακολουθούν, μέχρι τα Καλύβια του Καστρίου και σε μικρή απόσταση από αυτά κλίνουν προς βορρά, προς το Μαίναλο (Ροϊνό) με την ίδια βορινή κλίση ανεβαίνουν προς τη ράχη, στο όρος Παρθένιο…….».

Από την περιγραφή αυτή συνάγεται το συμπέρασμα ότι «Καλύβια του Καστρίου» ονομαζόταν ήδη ο οικισμός που υπήρχε τότε (1834) στην τοποθεσία όπου αναπτύχθηκε αργότερα ο οικισμός Μάσκλινα. Πρόκειται βέβαια για πρόχειρες εγκαταστάσεις, προφανώς Καστριτών γεωργοκτηνοτρόφων, που ενασχόλησή τους ήταν η κτηνοτροφία και η ελαιοκομία. Υπάρχουν πληροφορίες πως η διαμονή των κατοίκων σε αυτές τις πρόχειρες εγκαταστάσεις ήταν εποχική, ενώ σε αυτά τα καλύβια ορισμένοι κάτοικοί τους διέμεναν μόνιμα. Αλλά και στην περιοχή που έχει τώρα αναπτυχθεί ο οικισμός του χωριού πιθανώς να υπήρχαν, την ίδια χρονική περίοδο, διάσπαρτες οικιστικές εγκαταστάσεις των κατοίκων του Καστρίου, που αποτέλεσαν μετέπειτα τον οικιστικό πυρήνα του χωριού μας. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τα αρχεία του οικισμού, αφού από το 1835 βρίσκουμε επώνυμα κατοίκων του οικισμού που εξακολουθούν να υφίστανται μέχρι σήμερα.

   Ακόμη και τώρα  υπάρχουν κτίσματα ή διάσπαρτα απομεινάρια κτισμάτων στη περιοχή Σαμόνι, όπως τα καλύβια των Σκλημποσέων στην Αρτοτίνα, των Κατσιρέων στους Αρκουδιάδες, των Μακρέων στα Καταλύματα και των Μπαμπέων στο «Γραίκι» που του τελευταίου η ετυμολογία  έχει Σλάβικη προέλευση και  σημαίνει μαντρί – σταύλος για ζώα. Εξ’ άλλου η ονομασία της περιοχής «Καταλύματα», κοντά στα σύνορα με τους Αχλαδοκαμπίτικους ελαιώνες, στην ευρύτερη περιοχή του Σαμονιού, επεξηγούμενη γραμματολογικά, αποδεικνύει την ύπαρξη πρόχειρων εγκαταστάσεων παλαιότερα, στις οποίες πιθανώς να στεγάζονταν, πρόχειρα και εποχικά, Καστρίτες ιδιοκτήτες των ελαιώνων, καθώς και εργάτες, που ασχολούντο με την συλλογή του ελαιοκάρπου.

Στη δεκαετία 1851 - 1861 δημότες του Δήμου Τανίας ήταν όσοι κατοικούσαν και στα εφτά χωριά που συναποτελούσαν το «Καστρί». Τα χωριά αυτά αποτέλεσαν τους πρωτογενείς οικισμούς του «Καστριού». Στα 1851 ο  Έλληνας λόγιος Ιάκωβος Ρ. Ραγκαβής αναγράφει την σύνθεση των δήμων και σημειώνει ότι το δήμο Τανίας αποτελούσε ένας ενιαίος οικισμός, το «Καστρί», που ήταν η έδρα του δήμου. Τα ονόματα των εφτά χωριών που συναποτελούσαν το «Καστρί» δεν τα σημειώνει. Όμως ο Ραγκαβής έπειτα από την αναγραφή του ενιαίου οικισμού «Καστρί» προσθέτει το όνομα ενός «δευτερογενούς» οικισμού -του χωριού μας- «Μάσκλινα, θέσις ολίγον κατωκημένη». Σημειώνει χωριστά τη Μάσκλινα γιατί, όπως αναφέρει, ήταν οικισμός που είχε αρχίσει να δημιουργείται το 1851 και επειδή βρισκόταν σε μεγάλη απόσταση από τα άλλα Καστριτοχώρια. Η έναρξη της οργανωμένης δημιουργίας του οικισμού της Μάσκλινας την δεκαετία του 1850 ενισχύεται και από την ανέγερση την περίοδο αυτή στη νότια περιοχή του οικισμού ενός μικρού σε μέγεθος ναού, του ΑηΓιώργη, που στις εικόνες του τέμπλου του που φυλάσσονται στο σκευοφυλάκιο του νέου ναού, αναγράφεται  χρονολογία ιστόρησής τους το έτος 1859.   Έτσι για πρώτη φορά στα 1851 σημειώνεται η διεύρυνση του δήμου Τανίας, με την προσθήκη ενός νέου Καστρίτικου «δευτερογενούς» οικισμού, της Μάσκλινας.

Σύμφωνα με μια έγκυρη συλλογή νομοθετημάτων για την δημόσια και την δημοτική διοίκηση, που δημοσιεύθηκε στα 1861,το Δήμο Τανίας αποτελούσε τότε η μονή Τιμίου Προδρόμου και τα εφτά «πρωτογενή» Καστριτοχώρια, διαφοροποιημένα πάλι καθένα με το δικό του όνομα. Όμως σε αυτά τα χωριά είχε προστεθεί για μια ακόμη φορά και ο δευτερογενής Καστρίτικος οικισμός, το χωριό μας -η Μάσκλινα- που δεν ήταν πλέον «θέσις ολίγον κατωκημένη», αλλά είχε αναπτυχθεί σε οικισμό. Έτσι τα χωριά που συναποτελούσαν το Δήμο Τανίας έγιναν οκτώ. Σε αυτά τα οκτώ χωριά, όπως φαίνεται από επίσημες απογραφές του πληθυσμού που ακολούθησαν, προστίθενται διαδοχικά και όχι όλοι ταυτόχρονα, και άλλοι «δευτερογενείς» οικισμοί του Καστρίου, με αποτέλεσμα να διευρύνεται ο δήμος αυτός. Ο οικισμός της Μάσκλινας εμφανίζεται επίσημα στην απογραφή του πληθυσμού του 1879.Στην απογραφή του έτους αυτού, εκτός από τον Άγιο Νικόλαο (έδρα του Δήμου), εμφανίζεται για πρώτη φορά το χωριό μας, καθώς και ο οικισμός του Στόλου. Στην απογραφή του πληθυσμού του 1889 εμφανίζεται πάλι το χωριό μας, ενώ στην απογραφή του 1896 εμφανίζεται μαζί με τους οικισμούς της Αγίας Σοφίας και του Στόλου.

Επίσης στο βιβλίο του Ιωάννη Νουχάκη, που στηρίζεται στην απογραφή του πληθυσμού του 1889, ως οικισμός του δήμου Τανίας αναφέρεται για μια ακόμα φορά και η Μάσκλινα. Η ονομασία «Δήμος Τανίας» καθιερώθηκε από το 1834 και διατηρήθηκε ως την κατάργησή του το 1912. Μέχρι τότε η Μάσκλινα ανήκε διοικητικά σε αυτό το δήμο. Κατά την κατάργηση του Δήμου Τανίας και την ίδρυση κοινοτήτων, τον Δήμο αποτελούσαν οι εξής οικισμοί: 1)Ο Άγιος Νικόλαος, 2)η Αγία Σοφία, 3)η Γαλτενά, 4)ο Δραγαλεβός, 5)του Καράτουλα, 6)η Κουμπίλα, 7)το Μεσορράχι, 8)του Μπερνορή, 9)η Ντουμινά, 10)η Πλατάνα, 11)του Ρούβαλη, 12)το Τσορβάσι, 13)το Φούντωμα, 14)η Μονή του Τιμίου Προδρόμου και 15)η Μάσκλινα.

Ειδικός νόμος όριζε ότι, οι οικισμοί  που είχαν α) περισσότερους από τριακόσιους  (300) μόνιμους κατοίκους και β) σχολείο στοιχειώδους εκπαίδευσης «αναγνωρίζονται», δηλαδή γίνονται χωριστές κοινότητες. Επειδή ο οικισμός της Μάσκλινας συγκέντρωνε τις προϋποθέσεις αυτές, αναγνωρίστηκε σε «κοινότητα Μάσκλινας», με έδρα τον ομώνυμο οικισμό. Αναγνωρίστηκε σε κοινότητα με αυτή την επωνυμία, με το από 18-8-1912 Β.Δ. που δημοσιεύθηκε στο αριθμ 252/1912 Φ.Ε.Κ. (τεύχος Α΄). Αρχικά την κοινότητα αποτέλεσαν οι καστρίτικοι δευτερογενείς γειτονικοί οικισμοί α)Μάσκλινα και β) Αγία Σοφία. Ο οικισμός της Αγίας Σοφίας αποσπάστηκε και αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα το έτος 1913. Το όνομα Μάσκλινα διατήρησε ο οικισμός μέχρι το 1927.

Με διάταγμα που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 179/1927(τεύχος Α΄), στις 20-8-1927 ο οικισμός Μάσκλινα, επειδή το όνομά του ήταν, όπως προαναφέρθηκε, «ξενόφωνο» (Σλαβικής προέλευσης), μετονομάστηκε σε «Ελαιοχώριον». Την ίδια περίοδο και για τον ίδιο λόγο, μετονομάστηκαν και οι άλλοι οικισμοί του τέως δήμου Τανίας. Έτσι το χωριό Μπερνορή μετονομάστηκε Ωριά, το χωριό Δραγαλεβός μετονομάστηκε ΄Ελατος, το χωριό Ρούβαλη μετονομάστηκε Νέα Χώρα και το χωριό Τσoρβάσι μετονομάστηκε Περδικόβρυση.

 

                                                                                Γ.Σκλημπόσιος - Μασκλινιώτης

 

                                                                  Π   Ε   Ν  Θ  Η 

   

    Σήμερα, 2 του Φλεβάρη 2023, συνοδέψαμε στην τελευταία του κατοικία, στο κοιμητήριο του χωριού μας,  τον συγχωριανό μας Γεώργιο  Παυλάκο που έσερνε για πολλά χρόνια το χορό των πιο ηλικιωμένων κατοίκων του χωριού, φτάνοντας την ηλικία των 98 ετών.  Μέχρι  τελευταία κατέβαινε στα καφενεία του χωριού, έπινε το καφεδάκι του, έπαιζε το χαρτάκι του και μας διηγείτο διάφορες ιστορίες, με τα μυαλά του τετρακόσια, σαν εξηντάρης.

   Στα παιδιά του και σε όλη του την οικογένεια  εκφράζουμε, μέσα από την φιλόξενη ιστοσελίδα του Φ.Ο.Ε, τα θερμά μας συλλυπητήρια, με την ευχή να φτάσουν τα χρόνια του, προσευχόμενοι στον Ύψιστο    να αναπαύσει  την ψυχή του και να την κατατάξει στον  ουράνιο παράδεισο, όπου δεν υπάρχει πόνος, λύπη  ή στεναγμός, αλλά ζωή ατελεύτητος.                                                            

                                                                                         Γ.Σκλημπόσιος - Μασκλινιώτης

 

Η ΔΙΑΣΩΣΗ ΖΕΥΓΟΥΣ ΣΥΓΧΩΡΙΑΝΩΝ ΜΑΣ ΑΠΟ ΒΕΒΑΙΟ ΠΝΙΓΜΟ

      Ένα ζευγάρι συγχωριανών μας, προχωρημένης ηλικίας, ο μπάρμπα Αντώνης Κ. με την γυναίκα του, ζούσαν μόνοι τους στο χωριό στο σπιτάκι τους στην περιοχή του σταθμού του τραίνου, αφού τα παιδιά τους  είχαν αναγκαστεί να ξενιτευτούν, για την ανεύρεση καλύτερης τύχης.

Κάπου στην δεκαετία του 1970, ένα καλοκαιρινό πρωινό τα γεροντάκια καβάλησαν τα γαϊδουράκια τους, όπως συνήθιζαν, να πάνε στην περιοχή «Μπαριάμη το ρέμα» για να ποτίσουν το μικρό περιβολάκι τους με ζαρζαβατικά που διατηρούσαν εκεί. Είχαν φυτέψει τις φασολιές τους, τις ντοματιές τους, τις κολοκυθιές τους και ό, τι άλλο χρειαζούμενο, για να καλύπτουν τις ανάγκες τους.

Έφτασαν πρωί - πρωί στο μπαξέ τους, και αφού γέμισαν το καλάθι τους με τις «ευλογίες» του μποστανιού τους, λίγες ντομάτες, λίγα φασολάκια, λίγες κολοκυθοκορφάδες και ό, τι άλλο βρήκαν ώριμο για συλλογή, ξεκίνησαν την διαδικασία να ποτίσουν το μποστάνι τους με το γκάργιο. Η θειά Αντώνενα στάθηκε στα χείλη του πηγαδιού, έδεσε το ντενεκέ στην άκρη του γκαργιόξυλου και άρχισε να το ανεβοκατεβάζει μέσα στο πηγάδι, γεμίζοντας το τενεκέ με νερό και αδειάζοντάς τον μέσα στο αυλάκι δίπλα στο πηγάδι, ενώ ο μπάρμπα Αντώνης με το τσαπί του έμεινε να κόβει τις «κόφτρες», για να φτάσει το νερό στα αυλάκια και να ποτιστούν τα ζαρζαβατικά του.

Κάποια στιγμή όμως η συμβία του μπάρμπα Αντώνη γλίστρησε από τα χείλη του πηγαδιού και έπεσε μέσα. Σημειωτέον ότι το πηγάδι έμοιαζε με στρογγυλή δεξαμενή, δεν ήταν πολύ βαθύ, αλλά όμως ήταν γεμάτο με νερό, σχεδόν μέχρι τα χείλη και η περιφέρειά του ήταν πολύ μεγάλη. Κινδύνευε να πνιγεί και φώναξε βοήθεια. Έτρεξε ο μπάρμπα Αντώνης να βοηθήσει τη συμβία του και άρχισε να προσπαθεί με διάφορους τρόπους να την βγάλει από το πηγάδι.

Στην προσπάθειά του όμως αυτή, όχι μόνο δεν κατάφερε τίποτα, αλλά γλίστρησε και αυτός και έπεσε μέσα. Κολύμπι φυσικά δεν ήξεραν ούτε για αστείο. Ευτυχώς το πηγάδι ήταν χτιστό και στα τοιχώματα του εξείχαν μερικές πέτρες, που χρησιμοποιούντο για σκαλιά, όταν κατέβαιναν να το καθαρίσουν. Από αυτές τις πέτρες και από το γκαριόξυλο κρατήθηκαν και οι δύο, διατηρώντας την ψυχραιμία τους. Μένοντας έτσι μόνο με το κεφάλι τους έξω από το νερό, άρχισαν να καλούν απεγνωσμένα σε βοήθεια.

Κάποια στιγμή άκουσαν κουδούνια από ζώα που περνούσαν στο κοντινό μονοπάτι και άρχισαν να φωνάζουν «βοήθεια» με πιο δυνατή φωνή. Για καλή τους τύχη εκείνη την ώρα γύριζε ο συγχωριανός τους, ο μπάρμπα Γιάννης Σ. μαζί με το παιδί του το Δημήτρη από τα χωράφια, καβάλα στα μουλάρια τους. Άκουσαν τις φωνές του ζευγαριού και έτρεξαν στο περιβόλι του μπάρμπα Αντώνη, από εκεί που έρχονταν οι φωνές. Μόλις είδε ο μπάρμπα Γιάννης το ζευγάρι μέσα στο νερό, να κρέμεται από τα πέτρινα σκαλιά του πηγαδιού, με αυτοθυσία και παραγνωρίζοντας τον κίνδυνο που διέτρεχε ο ίδιος, να βρεθεί και αυτός μέσα στο νερό, κατάφερε με την βοήθεια και του γιού του, να ανασύρει το ζευγάρι έξω από το πηγάδι. Ο μπάρμπα Αντώνης δεν έβρισκε λόγια να ευχαριστήσει τον διασώστη του από τον βέβαιο πνιγμό τους. Βρεγμένο μέχρι το κόκαλο το ζευγαράκι, με την βοήθεια του μπάρμπα Γιάννη, φόρτωσαν το καλάθι με τα μαγειρέματα, καβάλησαν τα γαϊδουράκια τους και γύρισαν παρέα με τους διασώστες τους στο χωριό.

Ο μπάρμπα Αντώνης δεν ξέχασε ποτέ την βοήθεια που τους πρόσφερε ο μπάρμπα Γιάννης, γλιτώνοντας αυτόν και την συμβία του από βέβαιο πνιγμό, και σε ένδειξη ευγνωμοσύνης αποκαλούσε πάντα στο εξής τον διασώστη του «Νονέ μου» και «Νονέ μου». Το ζευγάρι των πρωταγωνιστών του περιστατικού τώρα πια δεν βρίσκονται ανάμεσά μας. Πάντως τέτοια παραδείγματα αλληλεγγύης υπήρχαν πολλά την εποχή εκείνη μεταξύ των συγχωριανών μας.

                                                                                        Γ.Σκλημπόσιος - Μασκλινιώτης