ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ
Την δεκαετία του 1950 έγινε
και στην κοινωνία του χωριού μας μια μεγάλη στροφή προς την ιδεολογία της
οικονομικής ανάπτυξης. Άρχισε να επικρατεί η χρησιμοθηρική αντίληψη για τη ζωή,
με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί η κοινωνία της αφθονίας και της κατανάλωσης
υλικών αγαθών. Όραμά της έγινε ο υλικός ευδαιμονισμός. Άνοιξαν για μια ακόμα
φορά οι πύλες των μεγάλων αστικών κέντρων και του εξωτερικού για να υποδεχθούν
τους χωριανούς μας που έφυγαν από το χωριό και αναζητούσαν εναγώνια καλύτερο
μέλλον, προσπαθώντας να ξεχάσουν το
παρελθόν τους. Έτσι όμως άνοιξε ο δρόμος που οδηγεί στην τυποποίηση της ζωής
και στην αλλοτρίωσή τους. Στόχος τους έγιναν τα καυτά προβλήματά τους, οι
ανησυχίες τους και οι προβληματισμοί τους για το μέλλον. Αυτά όμως οδήγησαν
πολλούς από τους συγχωριανούς μας στην άρνηση του ιστορικού και του
παραδοσιακού τους παρελθόντος. Στην άρνηση και στην αμφισβήτηση της αξίας της
πολιτισμικής μας παράδοσης.
Όμως η ιδέα της οικονομικής
ανάπτυξης και στροφή προς το «παρόν» και μόνο σε αυτό δεν είναι σε θέση να
λύσουν τα μεγάλα προβλήματα του ανθρώπου σε όλο το πλάτος και το βάθος τους. Η
ηθική ακεραιότητα του ανθρώπου και η πίστη του στον άνθρωπο σαν υπέρτατη αξία
έχει επικίνδυνα διαβρωθεί από τις παρενέργειες του τεχνολογικού πολιτισμού.
Έχει ήδη ανοίξει ο δρόμος που οδηγεί στην τυποποίηση της ζωής και στην
αλλοτρίωση του ανθρώπου. Η ύπαρξη του παρόντος και του μέλλοντος προϋποθέτει
απαραίτητα την στροφή στο παρελθόν. Γιατί ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν
λειτουργεί μια διαλεκτική σχέση. Η ύπαρξη του παρόντος αλλά και του μέλλοντος
έχουν τις ρίζες τους στο παρελθόν, στην ιστορική μνήμη και στο παράδοση. Η
ακτινοβολία του νέου πολιτισμικού οικοδομήματος δεν περιορίζεται μόνο στο παρόν
και στο μέλλον αλλά στρέφεται και προς το παρελθόν. Το αίτημα όμως δεν είναι να
επιστρέψουμε «στις ρίζες» μας αλλά στόχος μας είναι να γνωρίσουμε το παρελθόν
μας, την ιστορική και πολιτισμική μας παράδοση. Όχι αναβίωση περασμένων τρόπων
και μορφών ζωής, αλλά γόνιμη και δημιουργική βίωση των σταθερών αξιών που
προσφέρει το παρελθόν.
Γιατί η «αναβίωση» προϋποθέτει τη νέκρωση και
προσδιορίζεται από το θάνατο. Για να αναβιώσει κάτι πρέπει πρώτα να πάψει να
ζει, να έχει χάσει την ψυχή και το πνεύμα του, που τον κρατούσαν ζωντανό. Όταν
κάτι πάψει να ζει, «δεν αναβιώνει» δεν ανασταίνεται, αν δεν βρει τη χαμένη ψυχή
και το πνεύμα του. Αναβίωση με ξένο πνεύμα και με ξένη ψυχή δεν είναι τίποτε
άλλο παρά μια ψυχρή, άψυχη και χωρίς
δικό της πνεύμα «αναπαράσταση». Σε κάθε σημαντική στιγμή της ζωής μας πρέπει να στρέφουμε τη
ματιά μας στο παρελθόν αλλά και στο μέλλον. Να κάνουμε καθημερινά μια κριτική ιστορική αναδρομή στο παρελθόν,
αλλά και καθημερινό αγνάντεμα στους ανοιχτούς ορίζοντες του παρόντος και του
μέλλοντος. Να συνδυάζουμε αρμονικά τον παραδοσιακό πλούτο του παρελθόντος με
τις ανανεωτικές δυνάμεις του παρόντος και του μέλλοντος. Και η έκφραση του
παρελθόντος πρέπει να είναι η ιστορική
και πολιτισμική μας παράδοση.
Η ζωή χωρίς παρελθόν, δηλαδή
χωρίς να θυμάσαι και χωρίς με την θύμησή σου να χαίρεις για τις ομορφιές της
ζωής ή να λυπάσαι για τις ασχήμιες της, χωρίς να θερμαίνεται ο πόθος σου και να
αναπτερώνεται η ελπίδα σου για ένα καλύτερο παρόν και για ένα ακόμη καλύτερο
μέλλον δεν έχει νόημα ούτε δικαίωση. Αλλά η επιφανειακή και τυπική γνωριμία
τους πολιτισμικής παράδοσης δεν είναι αρκετή. Πρέπει να καλλιεργεί τον κριτικό
στοχασμό και να ενδυναμώνει τη γόνιμη και δημιουργική σκέψη. Να ξεχωρίζει από
την πολιτισμική μας παράδοση τα συνεκτικά της στοιχεία, τις εσωτερικές δυνάμεις
που προσδιορίζουν τη συνοχή της και να οδηγεί στη βίωση των ζωντανών και
υπερχρονικών στοιχείων που εμπεριέχει. Η πολιτισμική παράδοση ταυτίζεται με το
παρελθόν. Κανένας δεν μπορεί να διαγράψει το μόχθο, τα επιτεύγματα, τους αγώνες
και τις αγωνίες των προηγούμενων γενεών, τους γονείς του και τους προγόνους του
ή το ατομικό του παρελθόν. Εχθροί της πολιτισμικής μας παράδοσης πρέπει να
θεωρούνται η αυθάδεια του μεταπολεμικού νεόπλουτου και η απαιδευσία του
σύγχρονου μικροαστού. Οι οδύνες του παρελθόντος πρέπει να γίνονται από τους νεότερους
ζωντανές και σταθερές ανθρώπινες αξίες και μαθήματα ταπεινοφροσύνης.
Δεν πρέπει ποτέ να υποτιμάμε ή
να περιφρονούμε τα δημιουργήματα του μόχθου και τις παραδοσιακές μορφές ζωής
των περασμένων γενεών. Μαθαίνοντας με ποιές οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες
πάλευαν για να επιβιώσουν οι πατέρες μας και οι πρόγονοί τους, γινόμαστε
λιγότερο αυστηροί οι λίγοι ευτυχώς
αμφισβητίες ή αρνητές του παλιού και του ξεπερασμένου, στεκόμενοι με περίσκεψη
μπροστά στα θετικά αλλά και στα αρνητικά στοιχεία της προόδου, αλλά και με
σεβασμό στο μόχθο των προγόνων τους.
Πρέπει να έχουμε πάντοτε στο νου μας εμείς
οι τωρινοί πως με τις σκέψεις μας, με τις πράξεις μας και τα συναισθήματά μας
δημιουργούμε και εμείς παράδοση για τα επόμενα χρόνια και για τις επόμενες
γενιές. Η πολιτισμική παράδοση, που και εμείς δημιουργούμε μπορεί κάθε μέρα που
περνάει να γίνεται παλαιότερη, συγχρόνως όμως ανανεώνεται. Πρέπει να έχουμε
πάντα στο μυαλό μας πως η προσφορά μας με οποιαδήποτε μορφή στη γενέθλια γη, τη
δική μας και των γονέων μας, η πίστη μας στις παραδοσιακές αξίες, αλλά
προπάντων τα έργα μας θα προσδιορίζουν στο μέλλον την έκταση και την ποιότητα
αυτής της παράδοσης που θα έχουμε εμείς δημιουργήσει.
Γιώργος Στυλ. Σκλημπόσιος- Μασκλινιώτης
