ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΩΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΜΑΣΚΛΙΝΙΩΤΕΣ ΗΡΩΕΣ
Οι κάτοικοι του χωριού, που τιμούσαν ανέκαθεν τους προγόνους τους και διακρίνοντο για την φιλοπατρία τους, από της εγκαταστάσεώς τους στον οικισμό, αισθάνθηκαν την ανάγκη και αποφάσισαν την ανέγερση «μνημείου των πεσόντων», θέλοντας να τιμήσουν τους συγχωριανούς μας που έδωσαν τη ζωή τους, χύνοντας το αίμα τους για την Πατρίδα, υπερασπιζόμενοι τα ιερά και τα όσια της φυλής μας.
Έτσι σε μια εδαφική έκταση,
ανάμεσα στην σιδηροδρομική γραμμή και το Δημοτικό σχολείο, ξεχέρσωσαν ένα μέρος
από το δάσος με πουρνάρια, το ισοπέδωσαν, έχτισαν με προσωπική εργασία τοίχους
αντιστήριξης και εκεί έστησαν το περικαλλές μνημείο. Εκεί συγκεντρώνονται κάθε
τόσο για να τιμήσουν και να δαφνοστεφανώσουν όλους εκείνους τους συγχωριανούς
τους που, πιστεύοντας σε αξίες και ιδανικά, θυσίασαν ό,τι πιο πολύτιμο είχαν
για «του Χριστού την πίστη την Αγία και της Πατρίδας την ελευθερία».
Τα μάρμαρα που
χρησιμοποίησαν για το σκοπό αυτό είναι συμπαγή και παρά τον μεγάλο όγκο και το
βάρος τους, τα μετέφεραν από την Τρίπολη μέχρι το σταθμό με το τραίνο. Από το
σιδηροδρομικό σταθμό μέχρι το σημείο που τοποθετήθηκαν, τα μετέφεραν οι
χωριανοί χρησιμοποιώντας αυτοσχέδια μεταφορικά μέσα. Η μεταφορά τους έγινε
σίγουρα με αυτό τον τρόπο, αφού το μνημείο ήταν ήδη στημένο από τα μέσα της
δεκαετίας του 1950, τότε που η οδική επικοινωνία του χωριού με τις γύρω πόλεις
ήταν εντελώς ανύπαρκτη.Την δαπάνη ανέγερσής του ανέλαβε ο συμπατριώτης μας
Δημήτρης Δασκολιάς και η σύζυγός του
Ανδρομάχη.
Αποτελείται από μεγάλη τετράγωνη βαθμιδωτή
μαρμάρινη βάση και μια τετράγωνη μαρμάρινη στήλη. Στις όψεις της στήλης
αναγράφονται τα ονοματεπώνυμα των πεσόντων ηρώων του χωριού μας, ενώ στην
κορυφή της είναι σκαλισμένο περιστέρι με ανοιχτά φτερά, που κρατάει στο ράμφος
του δάφνινο στεφάνι. Στεφανώνει, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, αυτούς τους «ήρωες»
συγχωριανούς μας, που σε δύσκολες εποχές, έδωσαν τη ζωή τους, χύνοντας το αίμα
τους για να ζούμε εμείς σήμερα ελεύθεροι.
Τον περιβάλλοντα χώρο οι χωριανοί, από την
εποχή της ανέγερσης του μνημείου, τον έχουν περιφράξει και δεντροφυτέψει με
πεύκα, που τώρα έχουν γίνει ολόκληρο δάσος, και κάθε τόσο τον ασπρίζουν και τον
περιποιούνται μέχρι τα σήμερα.
Στις Εθνικές μας γιορτές πιο παλιά, οι
κάτοικοι του χωριού, συνοδεύοντας τη σημαία που κρατούσαν τα μαθητούδια του
Δημοτικού σχολείου, ντυμένα με εθνικές φορεσιές, μετέβαιναν στο χώρο του
μνημείου, για να αποτίσουν φόρο τιμής στους ήρωες πατριώτες τους και να τους
δαφνοστεφανώσουν. Μετά την επιμνημόσυνη δέηση που έψαλλε ο παπάς, τα παιδιά του
σχολείου, καθοδηγούμενα από τους δασκάλους τους, απήγγελαν ποιήματα και έψαλλαν
πατριωτικά τραγούδια και τον Εθνικό μας ύμνο. Έτσι τιμούσαν τους ήρωες -
πατριώτες.
Σήμερα όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει. Το
σχολείο έκλεισε, έπαψαν πια να ακούγονται οι χαρούμενες φωνές των μαθητών του
και οι απαγγελίες ποιημάτων από τις αγγελικές φωνούλες τους. Όμως στις Εθνικές
μας γιορτές εξακολουθούν ακόμη και τώρα, να ανεβαίνουν στο «Ηρώο» οι λιγοστοί
πια κάτοικοι του χωριού, για να τιμήσουν τη μνήμη των ηρώων προγόνων τους.
Οι εκδηλώσεις τις ημέρες αυτές οργανώνονται
ύστερα από τις αξιέπαινες καθοδηγητικές προσπάθειες των συνταξιούχων πια
δασκάλων και κατοίκων του χωριού Γιάννη Μέγγου και Τάσου Κωνσταντούρου, γίνεται
επιμνημόσυνη δέηση, κατάθεση στεφανιών στο μνημείο, και απαγγέλλονται ποιήματα
από συγχωριανούς μας.
O Καλλίστρατος Καλούτσης στο ιστοριολαογραφικό περιοδικό «Κυνουριακά»
αναφέρει τους παρακάτω Μασκλινιώτες που συμμετείχαν σε πρόσφατους αγώνες του
Έθνους και ορισμένοι από αυτούς θυσίασαν τον εαυτό τους για την ελευθερία της
πατρίδας μας: 1)Παναγιώτης Ν. Κορολής (σκοτώθηκε), 2)Δημήτριος Χ .Καγκλής
(σκοτώθηκε), 3)Παναγιώτης Κ. Λαμπράκος (απεβίωσε), 4)Νικόλαος Γ. Κίκιζας
(απεβίωσε), 5)Ιωάννης Γ. Μακρής (πνίγηκε), 6)Νικόλαος Η. Κορολής (σκοτώθηκε),
7)Ανδρέας Δ. Μέγγος (σκοτώθηκε), 8)Γεώργιος Δ. Καπράνος (σκοτώθηκε),
9)Δημήτριος Ν. Κουρλιμπίνης (εξαφανίστηκε), 10)Γεώργιος Λ. Στρατηγάκης
(απεβίωσε), 11)Γεώργιος Ι. ιερέως Αγγελόπουλος (εξαφανίστηκε) και 12) Χρήστος
Δ. Μπόμπολας (απεβίωσε).Στην μαρμάρινη στήλη του μνημείου του χωριού
αναφέρονται και οι: 13)Π. Γ. Γκανάς, 14)Γ. Α. Γριανιάς, 15)Σ. Δ. Δασκολιάς,
16)Ν. Γ. Καγκλής και 17)Σ. Κ. Μακρής. Θα πρέπει εδώ να προσθέσουμε σε αυτούς
και τον συγχωριανό μας έφεδρο χειριστή ανθυποσμηναγό Κώστα Γερτό του Βασιλείου
που στις 28 Σεπτέμβρη 1955, σε ηλικία 23 ετών, σκοτώθηκε στον Άραξο Αχαΐας,
κατά την διάρκεια διατεταγμένης πτήσης, όταν το αεροσκάφος που κυβερνούσε,
περιέπεσε σε περιδίνιση, με αποτέλεσμα να προσκρούσει στο έδαφος και να
συντριβεί.Τέλος στον αδελφοκτόνο
εμφύλιο, κατά την μάχη του Αχλαδοκάμπου
στις 18 Σεπτέμβρη 1944, εφονεύθησαν και οι Μασκλινιώτες Χρήστος Ανδρ. Σκιτζής και Δημήτρης Γ.
Σκλημπόσιος, αδελφός του πατέρα του γράφοντα.
Πλην των ανωτέρω και άλλοι διπλοκάτοικοι
Μασκλινιώτες, που όμως έμεναν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου στο Καστρί
θυσιάστηκαν για την τιμή της πατρίδας μας. Μεταξύ αυτών στους Καστρίτες ήρωες ο
παραπάνω ιστορικός και λαογράφος αναφέρει και τα Μασκλινιώτικα επίθετα:
1) Δημήτριος Χ. Καγκλής, 2) Κων/νος Ε. Καραπάνος, 3) Κων/νος Ι.
Μπούρτζος, 4) Νικόλαος Ι. Παπαγεωργίου, 5) Δημήτριος Κ. Καγκλής, 6) Νικόλαος Κ.
Κούτσελας, 7) Νικόλαος Η. Καγκλής, 8) Νικόλαος Κ. Καραπάνος, 9) Ανδρέας Κ.
Μέγγος, 10) Γεώργιος Κ. Παναγάκος, 11) Γρηγόριος Δ. Σκλημπόσιος, 12) Αναστάσιος
Δ. Σκλημπόσιος, 13) Βασίλειος Ι. Φλέντζερης, 14) Γεώργιος Ι. Φλέντζερης κ. α.
Μεγάλος αριθμός επίσης από Μασκλινιώτες
έτρεξαν στο κάλεσμα της Πατρίδας, όποτε τους είχε ανάγκη, για να υπερασπιστούν
την ακεραιότητα και την τιμή της. Άλλοι υπηρετώντας την Πατρίδα για μια σχεδόν
δεκαετία, όργωσαν μέχρι και την μικρασιατική Αλμυρή έρημο φτάνοντας στον ποταμό
Σαγγάριο. Αφού γλύτωσαν την ζωή τους από θαύμα κατά την Μικρασιατική
καταστροφή, γύρισαν στο αγαπημένο τους χωριό καταπονημένοι μα
δαφνοστεφανωμένοι.Άλλοι άφησαν κομμάτια από το κορμί τους και την ψυχή τους
πάνω στα βουνά της Αλβανίας. Ογδόντα πέντε Μασκλινιώτες σκαρφάλωσαν εκεί πάνω,
για να προτάξουν τα στήθη τους στον εχθρό, κατά την εποποιϊα του 1940.
Ένας από αυτούς, ο αείμνηστος, τότε λοχίας,
Γρηγόρης Εμμανουήλ Αντωνάκος έγραψε πολεμώντας στα Αλβανικά βουνά χρυσές
σελίδες δόξας. Τον Νοέμβρη του 1940 πολέμησε στην πρώτη γραμμή με τον λόχο του
στο Μόραβα και στο Γράμμο. Με το οπλοπολυβόλο στα χέρια και κάτω από καταιγισμό
εχθρικών πυρών, έριξε τρεις ταινίες σφαίρες εναντίον των Ιταλών. Βοηθούμενος
και από άλλους τρεις στρατιώτες,
ανάγκασε δύο (2) Ιταλικά πολυβολεία να σηκώσουν λευκή σημαία. Κατόρθωσε με δύο
στρατιώτες του να συλλάβει σαράντα επτά
(47) Ιταλούς, που αμύνονταν στα πολυβολεία, μεταξύ των οποίων και τρείς (3)
αξιωματικούς.Έπειτα πήρε εντολή να πάει με το λόχο του στο Γράμμο, όπου
πολεμούσε το 27ο Σύνταγμα. Με την ενίσχυση του Συντάγματος από τους
άνδρες του λόχου του, οι Ιταλοί τράπηκαν σε φυγή, εγκαταλείποντας σκηνές, όπλα
και κανόνια, που περιήλθαν σε Ελληνικά χέρια.
Έτσι περιέγραψε ο ίδιος το μεγάλο του
κατόρθωμα: «Το
στρατηγείο έδωσε διαταγή να πάμε στο αλβανικό έδαφος, και το κάθε πυροβόλο θα
το φρουρούσαν δύο διμοιρίες. Διά πρώτη φορά να πάει το πυροβολικό μπροστά από
το πεζικό.
Όταν έγινε το λάθος και πήρε φωτιά όλη η γραμμή, οι Ιταλοί εγκατέλειψαν τα εφτά
χωριά και έπιασαν τους πρόποδες του Μόροβα και του Γράμμου. Μια ημέρα πριν
γίνει η εξόρμηση, πήγαν δύο διμοιρίες και δηλητηρίασαν όλα τα σκυλιά των
χωριών, και την παραμονή του Αγίου Φιλίππου περάσαμε τα σύνορα και πάτησε το
πόδι μας στο εξωτερικό.Περάσαμε πρώτο
και δεύτερο χωριό, και τοποθετήσαμε το πολυβόλα στα παράθυρα των ακραίων
σπιτιών. Στις 6 η ώρα έρχεται το πυροβολικό. Στις 6.25 άρχισαν τα πολυβόλα και
στις 6.30 άρχισαν οι σάλπιγγες. «Προχωρείτε, προχωρείτε! Του αητού ο γιος» και
τροχάδην φτάσαμε σ’ ένα ποτάμι. Πιστεύω ότι το έλεγαν Δεβόλη. Ήταν περίπου δέκα
μέτρα φαρδύς, με νερό και ακουμπώντας το όπλο τον περάσαμε. Όταν περνάγαμε το
ποτάμι, μας έβαλαν οι Ιταλοί με αραιά πυρά και από μακριά. βγαίνοντας από το
ποτάμι, ήταν ένα χτήμα με ετιές. Η διμοιρία είχε διάταξη δύο εμπρός και μία
πίσω. Οι δύο ομάδες είχαν ακροβολιστεί και η δική μου πήγαινε κατά στοιχία, που
μια σφαίρα πολυβόλου μας πέρναγε όλους. Όταν βγήκαμε από τις ετιές, δεχτήκαμε
πυρά πολυβόλου. Γύρισα πίσω πέντε με έξι μέτρα και ηύρα μια ετιά όρθια και μια
κομμένη στους 40 πόντους, και πήρα το οπλοπολυβόλο από τον σκοπευτή. Εμπρός
ήταν πέντε πολυβόλα (ιταλικά) πρόχειρα και σκεπασμένα με αντίσκηνο χρωματιστό,
και φαινόταν μια τρύπα διά το πολυβόλο. Μόλις έριξα δύο με τρεις ταινίες,
σήκωσε το πρώτο πολυβολείο λευκή πετσέτα. Χτύπησα το δεύτερο, το ίδιο και αυτό,
το ίδιο και το τρίτο. Έδωσα στον σκοπευτή το οπλοπολυβόλο και του είπα να
χτυπήσει τα δύο πολυβολεία. Μια ριπή στο ένα και μια στο άλλο. Και αυτά το ίδιο
έκαναν και παραδόθηκαν. Επήρα δύο άνδρες με εφ’ όπλου λόγχη και έμασα 47 αιχμαλώτους.
Τρεις αξιωματικούς και 44 στρατιώτες.
Στο πρώτο πολυβολείο, όταν τους αφόπλιζα, ήλθε ένας λοχίας από τις καθηλωμένες
ομάδες και χτυπάει έναν 2-3 σκαμπίλια, και του είπε: «Θα μας σκοτώστε κιόλα;»
Τον μάλωσα και του είπα: «Λεωνίδα, ο αιχμάλωτος είναι ιερό πράγμα». Το ίδιο
έκανα και στα άλλα πολυβολεία. Ήταν οι πρώτοι αιχμάλωτοι που έπιασε το σύνταγμά
μας. […}Επίσης τα ξημερώματα της 19 Νοέμβρη του 1941
έγινε σφοδρή επίθεση των Ιταλών που ανάγκασε τους άνδρες του να οπισθοχωρήσουν
έρποντας. Από αυτούς οι μισοί σχεδόν
τραυματίστηκαν. Μεταξύ αυτών τραυματίστηκε σοβαρά και ο Γρηγόρης στο πόδι
του.Τους παρέλαβαν όλους οι τραυματιοφορείς και επιμελήθηκαν τα τραύματά τους.Συνέχισαν
όμως να συμμετέχουν αν και τραυματίες
στις συγκρούσεις με τους Ιταλούς.Σε μια άλλη μεγάλη μάχη που έγινε στην περιοχή
«Κομμένος Βράχος» κοντά στη λίμνη Μαλίκ, οι Ιταλοί έπαθαν πανωλεθρία από την
ορμή των Ελλήνων και άφησαν τριακόσιους περίπου νεκρούς.Ο Γρηγόρης Αντωνάκος,
επειδή το τραύμα του άνοιξε στη μάχη και ήταν σοβαρό, τον έκαναν σιτιστή του
λόχου. Όμως συνέχισε να πολεμάει στην
πρώτη γραμμή, αλλά σήκωσε υψηλό πυρετό.Έτσι κατέληξε στο νοσοκομείο αναίσθητος,
αλλά τελικά γλύτωσε το πόδι του. Για την προσφορά του αυτή τιμήθηκε από την Πατρίδα με τον
«πολεμικό σταυρό Γ΄τάξεως» που τον απένειμε ο τότε διάδοχος του θρόνου και
μετέπειτα βασιλιάς Παύλος.
Ένας άλλος,
ο Νικόλας Χρήστου Μακρής πολεμώντας τραυματίστηκε και αυτός βαριά αλλά τελικά επέζησε. Την προσωπική του
περιπέτεια μας περιέγραψε σε μια συγκέντρωση στο Δημοτικό Σχολείο, που οργάνωσε
τελευταία ο τοπικός Σύλλογος για να τιμήσει τους ήρωες πατριώτες μας. Μας
διηγήθηκε πως παλεύοντας εκεί πάνω στις χιονισμένες βουνοκορφές, κάποια μαύρη
μέρα της άνοιξης του 1941, μια οβίδα τον χτύπησε στα πλευρά και τούκανε ζημιά
στον πνεύμονα. Τον μάζεψαν οι συμπολεμιστές του και τον μετέφεραν φορτωμένοι
στο πιο κοντινό ορεινό χειρουργείο. Όμως λόγω της σοβαρότητας της κατάστασής
του μεταφέρθηκε τελικά σε νοσοκομείο της Αθήνας. Εν τω μεταξύ το μέτωπο είχε
καταρρεύσει, όλα τα νοσοκομεία ήταν γεμάτα από τραυματίες του πολέμου, ενώ τα
μέσα νοσηλείας ήσαν ανεπαρκή. Η κατάσταση της υγείας του με το πέρασμα του
χρόνου χειροτέρευε. Το τραύμα που του προκάλεσε η οβίδα δεν έκλεινε και ο
Νικόλας τελικά έπεσε σε κώμα. Οι γιατροί τον είχαν πιά «ξεγράψει». Κάποιος
Μασκλινιώτης που τον αντίκρισε από σύμπτωση στο νοσοκομείο ξαπλωμένον στο
κρεβάτι του πόνου, τον αναγνώρισε με δυσκολία, αλλά βλέποντας την κατάστασή του,
αφού ήταν σχεδόν αγνώριστος, αποφάσισε να μην αναφέρει τίποτα στους δικούς του
στο χωριό, ώστε να τον θεωρήσουν «αγνοούμενο».Πέρασαν δύο μήνες σε αυτή την
κατάσταση οπότε μια ημέρα που η νοσοκόμα έφερνε φαγητό στους άλλους αρρώστους
του θαλάμου, μισοξυπνάει ο Νικόλας και της λέει: «Εμένα δεν θα μου φέρεις
φαγητό;». Η νοσοκόμα σάστισε προς στιγμή, αφού είχε καιρό να του φέρει φαγητό,
αλλά συνήλθε και κρατώντας την ψυχραιμία της τον ρώτησε: «πεινάς;». Όταν της
απάντησε πως νοιώθει έντονο το αίσθημα της πείνας η νοσοκόμα έτρεξε να του
φέρει φαγητό. Από εκείνη την ημέρα άρχισε σιγά - σιγά να ζωντανεύει. Με το
πέρασμα του χρόνου η πληγή άρχισε να κλείνει αλλά ο Νικόλας ήταν πολύ αδύναμος.
Πριν βγει το καλοκαίρι το νοσοκομείο, αφού δεν μπορούσε πια να του προσφέρει
τίποτα άλλο, του έδωσε εξιτήριο και ειδοποιήθηκαν οι δικοί του να τον
περιμένουν στο χωριό, που θα ερχόταν με το τραίνο. Πήγε στο σταθμό ο πατέρας
του, ο μπάρμπα Χρήστος Μακρής, με το γαϊδουράκι του να τον παραλάβει.Σαν έφτασε
το τραίνο στο χωριό από την Αθήνα κατέβηκαν καμμιά δεκαριά επιβάτες αλλά ο
πατέρας του Νικόλα, μη αναγνωρίζοντας το γιό του, άρχισε να τους ρωτάει μήπως
τον είδαν στο τραίνο. Πού να φανταστεί πως μεταξύ αυτών ήταν και αυτός, όμως
σχεδόν αγνώριστος από την αδυναμία. Μόλις ο φαντάρος αναγνώρισε τον πατέρα του,
που τον έψαχνε με βουρκωμένα μάτια μέσα στο πλήθος, έπεσε στην αγκαλιά του.
Αυτός, αφού τον σφιχταγκάλιασε για λίγο, τον έβαλε να καβαλήσει στο γαϊδουράκι
και γεμάτοι χαρά γύρισαν και οι δύο στο σπίτι τους στην άλλη άκρη του χωριού,
δίπλα στο βαγιόρεμα. Τώρα πια ο Νικόλας αναπαύεται στο κοιμητήριο του χωριού
μας μαζί με τον πατέρα του. Ας είναι ελαφρό το χώμα που τους σκεπάζει.
Γιώργος Στυλ. Σκλημπόσιος- Μασκλινιώτης
