ΤΑ ΓΕΦΥΡΙΑ ΤΟΥ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΥ ΑΠΟ ΣΥΡΤΗ ΜΕΧΡΙ ΠΑΡΘΕΝΙ

 Από την περιοχή του σύρτη μέχρι το Παρθένι το κομμάτι αυτό της διαδρομής με το σιδηρόδρομο αποτελεί τμήμα μιας από της ομορφότερες σιδηροδρομικές διαδρομές στην Ελλάδα και ίσως την πιο εντυπωσιακή διαδρομή των Ελληνικών σιδηροδρόμων. Διασχίζει τον μεγάλο και δυσπρόσιτο όγκο του όρους Παρθενίου, με τις απόκρημνες πλαγιές και τις απότομες χαράδρες.

Στη διαδρομή αυτή ο επιβάτης του τραίνου συναντάει βαθιές κοιλάδες, μεγάλα σιδερένια γεφύρια, χτιστές πέτρινες ζεύξεις σε μικρές ρεματιές, φυλάκια ελέγχου της γραμμής κλπ. Αυτό το κομμάτι της διαδρομής αλλά και ολόκληρο το τμήμα της γραμμής από Μύλους μέχρι Καλαμάτα, θεωρείται για την εποχή της μεγάλο κατασκευαστικό επίτευγμα. Στις εισόδους των γεφυριών, πριν φτάσουμε στα τοξωτά ακρόβαθρά τους έχουν κτιστεί μεταγενέστερα, την ταραγμένη δεκαετία του 1940, χαμηλά πέτρινα κτίσματα με πολεμίστρες, τα «πολυβολεία». Από εκεί στρατιωτικές ομάδες προστάτευαν τα γεφύρια από τις δολιοφθορές. Παρακάτω θα δώσουμε μερικά στοιχεία για το κάθε γεφύρι χωριστά αρχίζοντας από την περιοχή του Αχλαδόκαμπου  και ανεβαίνοντας με κατεύθυνση προς Τρίπολη.

1) Η μεταλλική γέφυρα στην «Κάτω Βρύση» ή «σύρτη» ήταν η μεγαλύτερη και ψηλότερη σιδερένια γέφυρα που είχε κατασκευαστεί πριν από το 1900 στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα κατασκευάστηκε το έτος 1891 με την επίβλεψη Ιταλών μηχανικών. Είχε μήκος 252 μέτρα, ύψος 65 μέτρα, και η σιδερένια οριζόντια δοκός της στηριζόταν σε τέσσερεις  σιδερένιες κολώνες στο μέσον της  και σε δύο τοξωτά βάθρα στις άκρες. Την ανατίναξαν οι Γερμανοί κατακτητές στις 9 Σεπτέμβρη 1944, κατά την οπισθοχώρησή τους και την αποχώρησή τους από τη χώρα μας. Την ημερομηνία αυτή, κατά τις 10.00 η ώρα το πρωί πέρασε η τελευταία γερμανική αμαξοστοιχία από τη γέφυρα και στάθμευσε εκεί κοντά.

    Από την ώρα εκείνη ειδικά συνεργεία Γερμανών άρχισαν κατεβάζουν από την αμαξοστοιχία  μεγάλες ποσότητες εκρηκτικών υλών  και να τις τοποθετούν στις βάσεις και τους αρμούς της γέφυρας. Στις 4.30 το απόγευμα είδαν οι Αχλαδοκαμπίτες μικρή φλόγα και καπνό να βγαίνει από τη μέση της οριζόντιας δοκού της. Σε λίγα λεπτά της ώρας η οριζόντια δοκός της γέφυρας σκίστηκε στη μέση και τα δύο τεμάχιά της υψώθηκαν έτσι που σχηματίστηκε ορθή γωνία. Ταυτόχρονα οι κάθετες σιδερένιες κολώνες υψώθηκαν περί τα εκατό μέτρα και διαλύθηκαν, εκσφενδονιζόμενες σε διάφορες  κατευθύνσεις. Έτσι ολόκληρη η σιδερένια γέφυρα έπεσε μέσα στη χαράδρα και ο κρότος από την πτώση της ακούστηκε σε απόσταση πολλών χιλιομέτρων.

     Από την καταστροφή της μεταλλικής γέφυρας από τους Γερμανούς το 1944, μέχρι το 1974, που δόθηκε στην κυκλοφορία η τσιμεντένια γέφυρα, στο σημείο εκείνο υπήρχε σταθμός, όπου το τραίνο έμπαινε στην χαράδρα, από την μια πλαγιά της, σταματούσε, και αλλάζοντας μέτωπο, έβγαινε από την άλλη πλαγιά. Συνέχιζε το δρομολόγιό του με την όπισθεν. Αυτή η παράκαμψη ονομάστηκε «σύρτης».

     Στη θέση της παλιάς γέφυρας άρχισε να κατασκευάζεται το 1972 νέα από προεντεταμένο σκυρόδεμα, για σιδηροδρομική χρήση. Είναι η πρώτη και μεγαλύτερη γέφυρα στην Ελλάδα, φτιαγμένη από τέτοιου είδους υλικό, και μια από τις λίγες στον κόσμο. Εγκαινιάστηκε στις 16 Φλεβάρη 1974.Έχει μήκος 275 μέτρα πλάτος 5,5 μέτρα, μέγιστο ύψος 65 μέτρα και στηρίζεται σε 12 βάθρα που απέχουν μεταξύ τους 26,5 μέτρα. Έκτοτε το τραίνο περνούσε από την νέα γέφυρα, που συνοδεύτηκε και από νέα χάραξη. Το σημείο του «σύρτη» είχε μετατραπεί μέχρι τελευταία σε «χωματερή» από κάθε λογής τροχήλατο σιδηροδρομικό υλικό, το οποίο ήδη εκποιήθηκε και ο χώρος τώρα είναι γεμάτος από μπάζα.  2) Σε μικρή απόσταση από αυτή υπάρχει άλλη γέφυρα, η γέφυρα της «Βουλιαγμένης», γνωστή και σαν «μικρή γέφυρα του Ξεριά», ή «γέφυρα του Ψιμούλη»  με λίθινα τα δύο μονότοξα  ακρόβαθρά της και ζεύξη μεταλλική. Έχει μήκος 60 μέτρα, ύψος 19 μέτρα και το μεταλλικό της μέρος στηρίζεται στα πέτρινα ακρόβαθρα. Μέσα από τη χαράδρα της γέφυρας αυτής περνούσε κατά την αρχαιότητα ο δρόμος Τεγέας-Παρθενίου-Υσιών.

3) Σε απόσταση λιγότερη από 600 μέτρα λίγο παραπάνω από την προηγούμενη συναντάμε ακόμα μια γέφυρα του «Καμαρακίου» ή «Παρθενιώτικη» γέφυρα. Είναι μια μεταλλική δικτυωτή γέφυρα, μήκους 235 μέτρων, ύψους 32 μέτρων που στηρίζεται στις άκρες της σε δύο δίτοξα λίθινα ακρόβαθρα και σε δύο μεταλλικά μεσόβαθρα, με χτιστές πέτρινες βάσεις. Είναι η μοναδική μεταλλική γέφυρα, η οποία από την κατασκευή της το 1890, παραμένει στην αρχική της μο

 4) Λίγο παραπάνω σε απόσταση λιγότερη από 600 μέτρα συναντάμε άλλη μια γέφυρα, την «γέφυρα του Μπρούσαλη». Είναι και αυτή πέτρινη με μεγάλα θολωτά ακρόβαθρα και μεταλλική ζεύξη που στηρίζεται στην άκρες της πάνω στα ακρόβαθρα. Έχει μήκος 45 μέτρα, ύψος 20 και στο ένα άκρο της διακρίνεται ένα μικρό κτίσμα, πιθανώς από την εποχή της κατασκευής της. Σε απόσταση 300 μέτρων περίπου από την ανωτέρω γέφυρα, συναντά κανείς λιθόκτιστο, ορθογώνιο, καλοδιατηρημένο φυλάκιο ελέγχου της γραμμής, κτισμένο σε θέση που επιτρέπει τον καλύτερο έλεγχο του σιδηροδρομικού δικτύου Αχλαδοκάμπου-Ελαιοχωρίου.

5) Ύστερα από απόσταση 5,5 χιλιομέτρων περίπου από το φυλάκιο, συναντάμε την γέφυρα του «Αρκουδιά» λίγο πριν το σιδηροδρομικό σταθμό του χωριού μας. Είναι η μεγαλύτερη μεταλλική γέφυρα της περιοχής. Αποτελείται από πέτρινα τμήματα στα άκρα της και από μεταλλικές ζεύξεις τριών διαφορετικών τύπων. Έχει μήκος 162 μέτρα, ύψος 47 μέτρα και στηρίζεται σε δύο μεταλλικούς και δύο πέτρινους πυλώνες.

6)Μπαίνοντας στα πρώτα σπίτια του χωριού η σιδηροδρομική γραμμή διέρχεται μέσα από ένα βαθύ όρυγμα που άμεσως μετά προβάλει το χωριό μας σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια.Τα χείλη των  πρανών του ορύγματος αυτού συνδέει μια γέφυρα, η «γέφυρα του Πεντάρα» ή «γέφυρα της Μπαμπακίτισας» όπως ονομάζεται, μήκους οκτώ μέτρων περίπου. Αυτή αποτελεί την μοναδική είσοδο πεζών και οχημάτων από το βορειοανατολικό μέρος στη συνοικία Ζαρελιάνικα.Μέχρι πρότινος η γέφυρα αυτή ήταν στενή, κατασκευασμένη από σιδηροτροχιές  και ξύλινους στρωτήρες, τελευταία όμως κατασκευάστηκε νέα  ικανού πλάτους, με προεντεταμένο σκυρόδεμα, από την οποία διέρχονται και αυτοκίνητα.

7)Σε μικρή απόσταση από την γέφυρα του Πεντάρα  υπάρχει μια ακόμη μικρή γέφυρα μήκους τεσσάρων μέτρων περίπου,  κάτω από την οποία περνάει  ο δρόμος που οδηγεί στην συνοικία Ζαρελιάνικα και αποτελεί την μοναδική είσοδο στην συνοικία αυτή  από την ανατολική μεριά.

 8) Μετά το σιδηροδρομικό σταθμό του χωριού και σε απόσταση 2800 μέτρων από εκεί, συναντάμε την γέφυρα στην περιοχή του «Αρμακά». Έχει μήκος 78 μέτρα και ύψος 25 μέτρα. Η μεταλλική δικτυωτή ζεύξη της στηρίζεται με τις άκρες της σε δύο δίτοξα λίθινα ακρόβαθρα. Ονομάζεται και «Κλεφτοκαπελού», γιατί η χαράδρα έχει δυνατά ρεύματα αέρα. Kάθε φορά που περνούσε το επιβατικό τραίνο και ήταν τα παράθυρα ανοιχτά και από τις δύο πλευρές των βαγονιών, ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες, λόγω του αέρα έπαιρνε τα καπέλα των ταξιδιωτών και των μηχανοδηγών που στέκονταν στα παράθυρα του τραίνου. Οι Μασκλινιώτες την ονομάζουν γέφυρα του «Αρμακά».

9) Σε απόσταση 2,5 χιλιομέτρων περίπου από την παραπάνω γέφυρα, συναντάμε μια άλλη γέφυρα, τη γέφυρα του «Αρμακά» όπως την ονομάζουν οι Παρθενιώτες, με πέτρινα τρίτοξα τα δύο ακρόβαθρά της και μεταλλική δικτυωτή ζεύξη που στηρίζεται στα πέτρινα ακρόβαθρα. Έχει μήκος 103 μέτρα και ύψος 30 μέτρα. Κατασκευάστηκε το 1891 και αποτελεί χαρακτηριστική σύνθεση πέτρας και χάλυβα. Από εκεί αγναντεύει κανείς την περιοχή στους «Αγίους Δέκα», το μικρό χωριό της Αγίας Σοφίας και τέλος τη χαράδρα που οδηγεί στην περιοχή της «Μαύρης Τρύπας».

 10) Μετά από 400 μέτρα περίπου συναντάμε μια ακόμη γέφυρα, τη γέφυρα της; «Τετραμυθιάς». Έχει μήκος 59 μέτρα και ύψος 19 μέτρα. Το μεταλλικό της τμήμα στηρίζεται στις άκρες του σε δύο δίτοξα πέτρινα ακρόβαθρα.

11) Τέλος σε απόσταση 1900 μέτρων περίπου από την παραπάνω γέφυρα συναντάμε τη σήραγγα του Παρθενίου. Είναι μια κτιστή πέτρινη σήραγγα πεταλοειδούς διατομής, μήκους 114 μέτρων, ύψους 5,70 μέτρων και πλάτους 4,20 μέτρων. Κατασκευάστηκε το έτος 1891 και είναι η πρώτη από τις 11 σήραγγες της διαδρομής προς Καλαμάτα.

Όλες οι μεταλλικές γέφυρες είναι στρωμένες σε όλο το μήκος τους με ξύλινους στρωτήρες, λόγω του μικρότερου βάρους τους, σε σχέση με αυτούς από προεντεταμένο σκυρόδεμα. Επίσης υπάρχουν και μηχανισμοί αυτόματης λίπανσης (γρασαδόροι), καθώς και μηχανισμοί διαστολής και συστολής των γραμμών.

                                                                                 Γιώργος Σκλημπόσιος- Μασκλινιώτης