Κείμενο - Φωτογραφίες Ιωάννης Β. Βέλλης www.carnetdevoyage.gr

Ελαιοχώρι Αρκαδίας: Όταν ο θερισμός γίνεται γιορτή

Κάθε προσπάθεια για επαναφορά εθίμων, εργασιών, ιστορικών στοιχείων της νεώτερης ή παλαιότερης ιστορίας μας, θεωρώ ότι πρέπει να εμπεριέχει το στοιχείο του σεβασμού μέσα της.

Ένα άλλο στοιχείο είναι η αγάπη σ’ αυτό που γινόταν, μαζί κι η διάθεση να μεταφερθεί σωστά στις επόμενες γενιές. Από αυτούς που ζουν και συμμετείχαν ενεργά σ’ ένα έθιμο ή εργασία, που σήμερα έχει καταργηθεί, μέσα στα πλαίσια της τεχνολογικής ανάπτυξης ή τις διαδικασίες μεγιστοποίησης της παραγωγής. Έχω ζήσει προσπάθειες “ανάστασης” εθίμων ή εργασιών, είχαν κάποια θεατρικότητα, γίνονταν όμως ως κάτι ξένο με το αρχικό, πολλές φορές το αποτέλεσμα κινούνταν μεταξύ μετριότητας κι αποτυχίας.

Να μην αναφερθώ σε κιτς εκδοχές, “αμερικανιές” που ούτε αμερικάνους δεν θα συγκινούσαν…

Όταν ενημερώθηκα για την προσπάθεια αναβίωσης, αναπαράστασης -όπως κι αν το αναφέρω, σωστό είναι- της παλιάς διαδικασίας θερίσματος με το δρεπάνι, τον τρόπο του αλωνίσματος με ζώα, στη διάρκεια των εκδηλώσεων “Άρτος και Έλαιον” του Ελαιοχωρίου Αρκαδίας, απ’ τη μια ήμουν ενθουσιασμένος, απ’ την άλλη επιφυλακτικός.

Ιδίως όταν άκουσα ότι θα συμμετέχουν παράλληλα χορευτικά, που θα μιμηθούν τον τρόπο ζωής κατά τη διαδικασία του θερίσματος κι αλωνίσματος, των παλιών εποχών.

Ευτυχώς, διαψεύστηκαν οι φόβοι μου! Ήταν ό,τι καλύτερο είδα, τα τελευταία χρόνια. Νομίζω ότι αξίζει το μπράβο στους διοργανωτές: τοπική κοινότητα, φυσιολατρικό όμιλο Ελαιοχωρίου με τη συμβολή του Δήμου Τρίπολης και της Περιφέρειας Πελοποννήσου, τους συμμετέχοντες στο θέρισμα, αλώνισμα, στα παιδιά και τους δασκάλους τους στο χορευτικό κέντρο ελληνικού χορού Τρίπολης, σε όλους. Γιατί ο κόσμος, έδειξε, ότι κατάλαβε την αξία της συγκεκριμένης προσπάθειας, από τους μεγαλύτερους σε ηλικία έως τους πολύ μικρούς, που δεν άφησαν τα μάτια τους ούτε λεπτό από την όλη παρουσίαση. Τα δρεπάνια “δούλεψαν” καλά, τα φυτά του σταριού ήταν επίσης έτοιμα κομμένα και βρεγμένα για να χρησιμοποιηθούν στο δέσιμο των δεματιών. Πίσω συγκεντρώνονταν οι χεριές σωστά, δένονταν σε μεγάλα δεμάτια, το ζώο υπομονετικά δέχονταν το φόρτωμα, τοποθετούνταν στο αλώνι, σε στοίβες. Τα κορίτσια του χορευτικού, με τις στάμνες, δρόσιζαν τους διψασμένους.

Ακολουθούσε το άπλωμα πάνω στο αλώνι των δεματιών, το κόψιμο των δεματιών, το σκόρπισμα των χερόβολων σε όλο το χώρο του. Τα άλογα, παρότι κόσμος πολύς, τράβηξαν το παραδοσιακό εργαλείο με τον αναβάτη, τόσο τον πρώτο, όσο και τον δεύτερο. Κατάφεραν τα χερόβολα να γίνουν άχυρο, να ξεχωρίσει ο καρπός απ’ τα στάχυα. Μια μικρή αναστάτωση μόνο, στην όλη διαδικασία, όταν τα άλογα τρόμαξαν και σηκώθηκαν, βγαίνοντας για λίγο απ’ τα αλώνι. Ευτυχώς, κατάφεραν γρήγορα να τα ηρεμήσουν και επαναφέρουν στη διαδικασία. Μικροατυχήματα, απρόοπτα, συμβαίνουν πολλές φορές, όσο κι αν θέλεις να ελέγχεις την κατάσταση. Άλλωστε, δεν επηρέασε τη συνέχεια. Μετά είχαμε τη συγκέντρωση σε σωρό, το λίκνισμα δηλαδή. Ο αέρας βοηθάει αρκετά σ’ αυτή τη δουλειά. Το δικράνια πετάνε ψηλά το άχυρο, για να να διαχωριστεί από τους σπόρους του σταριού. Υπάρχει, φυσικά και το μεγάλο κόσκινο, το δριμόνι, για το καλύτερο κοσκίνισμα του καρπού. Αφού λιαστεί ο καρπός, αποθηκεύεται σε υφαντά σακιά για να προστατευτεί και διατηρηθεί. Το άχυρο γίνεται τροφή για τα ζωντανά.

Τα παιδιά του χορευτικού, αγόρια και κορίτσια, έδειξαν πως ξεκουράζονταν, πίνανε νερό και τρώγανε οι αγρότες, πως φυλάγανε τα παιδιά οι γυναίκες στο χωράφι και μετά χορός. Χορός γύρω από το αλώνι, με τραγούδι.

Τέλος καλό, όλα καλά. Θα πω και του χρόνου! Να γίνει θεσμός, να το ξαναδούν οι παρόντες, αλλά και περισσότερος κόσμος από παντού, όχι μόνο από την Αρκαδία, την Πελοπόννησο.